"သတ္တိရှိရင် သင်ကြည့်စမ်းပါ''

(အဘိဓမ္မာ သင်ယူလိုသူများအတွက်)

==========

အဘိဓမ္မာသင်ယူရဖို့ဆိုတာ မလွယ်ကူကြောင်း၊ အလွန် တိုက်ဆိုင်လွန်း ကံကောင်းလွန်းလို့သာ သင်ယူခွင့်ရခြင်းဖြစ်ကြောင်း မကြာခဏ ကျွန်တော်ပြောလေ့ရှိပါတယ်။



အဲဒီpostလေးများကြောင့် အဘိဓမ္မာ ဘယ်ကဘယ်လို သင်ယူရမလဲ ဆိုတာကို chatboxတို့ commentတို့ကနေ စိတ်ဝင်တစား မေးမြန်းစုံစမ်းလာကြတာ ဝမ်းမြောက်ဖွယ် တွေ့ရပါတယ်။



သို့သော်... ဓမ္မမိတ်ဆွေအသစ်များအနေနဲ့ သင်မယ်လို့ ဆုံးဖြတ်ပြီးပြီဆိုရင် သတ္တိရှိဖို့ လိုအပ်ကြောင်း အလေးအနက် ပြောချင်ပါတယ်။

=======

ဒီလိုဆို....

"သတ္တိရှိဖို့လိုတယ်''ဆိုတာ ဘာကို ပြောတာပါလိမ့်လို့ သိချင်ကြမယ် ထင်ပါတယ်။



၁။ ကိုယ်ပိုင်အချိန်တွေကို ပေးဆပ်ဖို့ သတ္တိရှိလား?

အဘိဓမ္မာသင်ပြီဆိုရင် ကိုယ်ပိုင်အားလပ်ချိန်တွေ ရင်းနှီးရတော့မှာ သေချာပါပြီ။ သင်တန်းချိန်ဟာ တစ်နာရီပဲ ရှိတယ်ဆိုရင်တောင် သင်တန်းနဲ့အိမ် အိမ်နဲ့သင်တန်းကြားက အချိန်တွေ၊ သွားဖို့လာဖို့ ပြင်ဆင်ရချိန်၊ အိမ်ရောက်လို့ စာပြန်ကြည့်ရတဲ့ အချိန်တွေ ပေါင်းလိုက်ရင် ကိုယ်ပိုင်အားလပ်ချိန်တွေ ထိခိုက်တော့မှာ ဖြစ်ပါတယ်။



၂။ စီပွားရေး၊ လူမှုရေး၊ အလုပ်အကိုင်... အထိအခိုက်လေးတွေ ကြုံရရင်ရော သတ္တိရှိပါမလား။ သင်ပြီဟေ့ဆိုရင်တော့ သင်တန်းချိန်/ စာကြည့်ချိန်/ စာမေးပွဲ စ,တာတွေနဲ့ တိုက်ဆိုင်နေလို့ အချို့သော စီးပွားရေးကိစ္စတွေ လျစ်လျူရှုရနိုင်တယ်၊ လူမှုရေးပျက်ကွက်မှုတွေ ရှိလာနိုင်တယ်၊ အလုပ်အကိုင်လည်း တစ်ခါတစ်လေ ပစ်ထားခဲ့ရတာမျိုး ကြုံရနိုင်တယ်။



၃။ အဘိဓမ္မာမိသားစုထဲကနေ ပြန်မထွက်ဖို့ သတ္တိရှိရဲ့လား?

တစ်ခုသင်ပြီးသွားလို့ ငါတော့ ဒီလောက်နဲ့ တော်ပါပြီလို့ မထင်ပါနဲ့။ တစ်ခါပဲ ကိုယ်စိတ်နစ်ပြီး သင်ကြည့်လိုက်ပါ။ အဘိဓမ္မာ ဥယျာဉ်ကြီးထဲ ရောက်လာတဲ့အခါ ဘယ်တုန်းကမှ မရဖူးရဲ့ ဓမ္မရနံ့တွေနဲ့ သင်ဟာ လှည့်ပြန်ချင်တော့မှာ မဟုတ်တော့ပါဘူး။ အဘိဓမ္မာသင်္ဂြိုဟ်ပြီးရင် ဂုဏ်ထူးဆောင် အဘိဓမ္မာကို သင်ချင်လာလိမ့်မယ်။ နောင်ကျရင် အဘိဓမ္မာမှ မဟုတ်တော့ဘူး ဘုရားဟောသမျှ သုတ္တန် ဝိနည်း အကုန်သိချင်လာလိမ့်မယ်။ ဝိသုဒ္ဓိမဂ်ကို ဖြေချင်လာလိမ့်မယ်၊ အာဂုံစာမေးပွဲတွေ ဖြေချင်လာလိမ့်မယ်၊ အစိုးရ ငယ်/လတ်/ကြီးတွေ သံယုတ်စာမေးပွဲတွေ အဘိဓမ္မာတက္ကသိုလ်တွေ တက်ချင်လာပါလိမ့်မယ်။ အဘိဓမ္မာကျောင်းသားအဖြစ်ရော အဘိဓမ္မာဆရာ အဖြစ်ရော အသက်ထက်ဆုံး နေထိုင်သွားလိုစိတ်တွေ ပေါ်လာနိုင်ပါတယ်။ ကုန်ကုန်ပြောရရင် အဘိဓမ္မာမိသားစုထဲမှာ သင်ဟာ တစ်ထောင့်တစ်နေရာကနေ ပါဝင်ပတ်သက်နေမိတော့မှာ ဖြစ်ပါတယ်။



၄။ လူပျိုကြီး/အပျိုကြီး ဖြစ်ခဲ့မယ်ဆိုရင်ရော လုပ်နိုင်မလား?? (လူပျို/အပျိုများအတွက်သာ)

အဘိဓမ္မာကို သင်ပြီးတဲ့အခါ အကောင်းအဆိုးဆိုတာ ဘာတွေလဲလို့ ကိုယ်တိုင် နားလည်လာလိမ့်မယ်။ သင်ယူရတဲ့ ကုသိုလ်ကြောင့် မကောင်းတဲ့သူတွေဟာ ကိုယ့်နားကနေ တဖြည်းဖြည်း ဖဲသွားကြလိမ့်မယ်။ မိန်းကလေးများကိုလည်း တော်ရုံယောက်ျားများ မကပ်တော့သလို၊ ယောက်ျားများကိုလည်း ဤအတူ ဖြစ်ပါတယ်။ ကိုယ်တိုင်လည်း စဉ်းစားတတ်ပြီ၊ ကုသိုလ်ကံကြောင့် ကိုယ့်ဆီရောက်လာမဲ့ သူဟာလည်း နည်းသွားပြီမို့ လူပျို/အပျိုဖြစ်ဖို့ ရာခိုင်နှုန်းဟာ မသင်ရမီထက်တော့ ပိုသွားပြီလို့ ပြောရပါလိမ့်မယ်။ အကယ်၍ အိမ်ထောင်ကျခဲ့ရင်လည်း လူကောင်းသူကောင်းနဲ့သာ ဆုံရဖို့ရာခိုင်နှုန်း များသွားခဲ့ပြီဖြစ်ပါတယ်။



၅။ ''ပိုက်ဆံမရတဲ့ အလုပ်တွေလုပ်တယ်''၊ ''တရားလုပ်ချင်ရင် ဘုန်းကြီးဝတ်''၊ ''အလကားပါကွာ'' စသဖြင့် အမနာပတွေ ပြောခံရရင်ကော ခံနိုင်မလား။



စသဖြင့်....စသဖြင့်.....



ဒါ အကျဉ်းမျှ ၃/၄ချက်လောက် ဖော်ပြတာ ဖြစ်ပါတယ်။ အခြားအခက်အခဲ အနှောင့်အယှက်တွေလည်း ခေါင်းစဉ် အမျိုးမျိုးနဲ့ တွေ့ရနိုင်သေးတယ်နော်။

အဲဒီအချိန် သတ္တိရှိရှိနဲ့ ရင်ဆိုင်နိုင်ပါ့မလား??

======



ဒီစာလေးဟာ သင်မဲ့သူတွေကို ခြောက်လှန့်တာ မဟုတ်ပါဘူး။ ဘာလို့ သတ္တိမရှိရမှာလဲဆိုတဲ့ မခံချင်စိတ် ဖြစ်စေလိုရင်းပါ။ သင်ယူနေရင်း နောင်မှာ အခက်အခဲ အကြပ်အတည်းတွေ ရှိလာရင်လည်း ပိုပြီး ကြံ့ခိုင်စေချင်တာပါ။ အစကတည်းက မောင်းတင်ထားစေချင်တာပါ။ များမြှောင်လှတဲ့ အရည်မရအဖတ်မရ အလုပ်တွေကြား ဒါလောက်ကလေးလုပ်ဖို့ကို သတ္တိရှိစေချင်တာပါ။



( နောက်တစ်ခုကလည်း....

သင်ကြား/သင်ယူနေကြတဲ့ အဘိဓမ္မာ ဆရာ/တပည့်တွေရဲ့သတ္တိကို ဒီစာနဲ့ ဂုဏ်ယူချီးကျူးတာပါလို့ မှတ်ယူစေချင်ပါတယ်။ )



ကဲ... မိတ်ဆွေများ.... ဘယ်လိုလဲ? သတ္တိရှိရဲ့လား? သတ္တိရှိရင် သင်ကြည့်လိုက်စမ်းပါ။ ကျွန်တော်ပြောခဲ့တာတွေ အကုန်မဟုတ်ရင်တောင် အများစုတော့ ကိုယ်တိုင်ကြုံရပါလိမ့်မယ်။

အဘိဓမ္မာသင်ဖို့ အသက်အရွယ်၊ လူမျိုးဘာသာ၊ ပညာအရည်အချင်း ဘာဆိုဘာမှ ကန့်သတ်မထားဘူး။

သတ္တိတစ်ခုပဲလိုတယ်နော်၊ သတ္တိတစ်ခုပဲ 💪



မေတ္တာဖြင့်...

Mg Saw(16-12-2017)



  #Copy ယူထားတာ​လေးပါရှင်​:-) :-) :-)

https://drive.google.com/file/d/1HqnRdfbJ1bhvSMaLVqgZ2Klzp0LcwzEG/view?usp=drivesdk

#အဘိဓမၼာဆိုတာ
**************
အဘိဓမၼာဆိုတာကေတာ့ ထူးကဲတဲ့တရားလို႕ ဆိုရတယ္။ အဘိဓမၼာမွာ အဘိရယ္ ဓမၼရယ္ ၂ ပုဒ္တြဲထားတယ္။ အဘိ-ဆိုတာ လြန္ကဲတယ္ဆိုတဲ့ အဓိပၸာယ္ရိွတယ္၊ (သို႕မဟုတ္) ထူးျမတ္တယ္ဆိုတဲ့ အဓိပၸာယ္ရိွတယ္၊ ဓမၼဆိုတာက တရား၊ အဲဒီေတာ့ လြန္ကဲထူးျမတ္တဲ့တရားဆိုတာက ဘာကိုဆိုလိုတာလဲ?
အဘိဓမၼာက သုတၱန္ထက္ပိုၿပီး ျမင့္ျမတ္တယ္၊ အဘိဓမၼာမွာ ေဟာထားတဲ့ တရားေတြက သုတၱန္မွာ ေဟာထားတဲ့ တရားေတြထက္ သာတယ္ ဒီလိုဆိုတာ မဟုတ္ဘူး။ အဲဒီေတာ့ (method of treatment) မွာ သူက ပိုၿပီးေတာ့ က်ယ္၀န္းမ်ားျပားတယ္၊ ဒါေၾကာင့္မို႕ အဘိဓမၼာလို႕ေခၚတာ။

သုတၱန္နဲ႕ အဘိဓမၼာ ဘာထူးလဲဆိုေတာ့ သုတၱန္မွာကေတာ့ ေခတ္္သံုး ေလာကသံုးလိုက္ၿပီးေတာ့ ျမတ္စြာဘုရားက ေဟာေတာ္မူတယ္။ အဘိဓမၼာက်ေတာ့ ပရမတ္သေဘာတရားလို႕ေခၚတဲ့ တကယ္အစစ္အမွန္ရိွတဲ့ သေဘာတရားေတြကို ဆိုလိုတဲ့ စကားလံုးေတြကို သံုးၿပီးေတာ့ ေဟာေတာ္မူတယ္။ အဲဒီလို ကြာသြားတယ္။
အဘိဓမၼာပိဋကတ္မွာ တကယ္ အရိွတရားျဖစ္တဲ့ ရုပ္တို႕နာမ္တို႕ကို အက်ယ္ေဟာေတာ္မူတာ (သို႕) ခႏၶာငါးပါး၊ အာယတန ၁၂ ပါး၊ ဓာတ္ ၁၈ ပါး ဒါေတြကို အက်ယ္ေဟာေတာ္မူတာ။

စိတ္ကို ဘယ္ေလာက္ အေသးစိပ္ ေဟာထားသလဲ၊ အဘိဓမၼာမွာ ေန႕စဥ္သံုးစကားနဲ႕ ေျပာတဲ့အခါမွာ စိတ္လို႕ေျပာလိုက္တာပဲေနာ္။ တကယ့္တကယ္ ေျပာမယ္ဆိုရင္ ေန႕စဥ္ေျပာစကားမွာသံုးတဲ့ စိတ္ဟာ အဘိဓမၼာအလိုဆို စိတ္နဲ႕ေစတသိက္ ၂ မ်ဳိးကို ဆိုလိုတာ။
စိတ္နဲ႕ေစတသိက္က အျမဲတမ္း ေပါင္းၿပီးေတာ့ ျဖစ္တာ၊ ဉာဏ္နဲ႕သာ ဒါက စိတ္ပဲ။ ဒါက ေစတသိက္ပဲလို႕ ခြဲျခားသိေနရတာ။

တစ္ခါ အဲဒီ စိတ္ကလည္းပဲ အမ်ဳိးမ်ဳိးရိွတယ္။ စိတ္ေပါင္း ၈၉ မ်ဳိး (သို႕) ၁၂၁ မ်ဳိး ရိွတယ္။ တစ္ခါ ေစတသိက္ကလည္း ၅၂ မ်ဳိး ရိွတယ္။ အဲဒီလို ျမတ္စြာဘုရားက mind ေပါ့၊ အဂၤလိပ္လို mind ကို အလြန္ အေသးစိပ္ ေ၀ဖန္ၿပီးေတာ့ ေဟာေတာ္ မူတယ္။
အဘိဓမၼာတတ္ဖို႕ လိုအပ္သလား
ေကာင္းၿပီ အဘိဓမၼာတတ္ဖို႕ တကယ္လိုသလား မလိုဘူးးလား၊ ဘယ္လို ေျဖၾကမလဲ?
ကုသိုလ္, အကုသိုလ္
ျမတ္စြာဘုရား ေဟာထားတာရိွတယ္၊ သဗၺပါပႆ အကရဏံ အကုသိုလ္မလုပ္ၾကႏွင့္၊ ကုသိုလ္ကို မင္းတို႕ ျပည့္စံုေအာင္လုပ္ၾက၊ ကိုယ့္စိတ္ကို ျဖဴစင္ေအာင္ထား၊ ဒါ ျမတ္စြာဘုရားရဲ႕ ဆံုးမ ေဟာၾကားခ်က္ အက်ဥ္းခ်ဳပ္ပဲ။
သဗၺပါပႆ အကရဏံ ကုသလႆ ဥပသမၺဒါ
သစိတၱ ပရိေယာဒနံ ဧတံ ဗုဒၶါန သာသနံ။
ဒါ ဓမၼပဒမွာ ရိွတယ္။
အဲဒီ ဘုရားေဟာၾသ၀ါဒကို မိမိက လိုက္နာခ်င္တယ္၊ အဲဒီေတာ့ အကုသိုလ္မွန္သမွ် မျပဳႏွင့္လို႕ ျမတ္စြာဘုရားက ေဟာေတာ္မူတယ္။ အဲဒီေတာာ့ အကုသိုလ္ဆိုတာဘာလဲ၊ ကုသိုလ္ဆိုတာ ဘာလဲ၊ တိတိက်က် မေျပာတတ္ဘူး။ အဲဒီလို မသိေတာ့ ဘုရားက အကုသိုလ္ကို ပယ္ရမယ္ ေျပာတယ္။ ကိုယ္က ကုသိုလ္မွန္း အကုသိုလ္မွန္း မသိရင္ ဘယ့္ႏွယ္လိုက္နာလို႕ ရမလဲ။

ကုသိုလ္ဆိုတာ ဘာလဲ၊

အျပစ္မရိွဘူး၊ ေကာင္းေသာအက်ဳိးကို ေပးတတ္တဲ့သေဘာ တရားေတြကို ကုသိုလ္လို႕ ေခၚတယ္၊ ကုသိုလ္ကို ျပည့္စံုေအာင္လုပ္ၾက၊ စိတ္ကို ျဖဴစင္ေအာင္ထားဆိုေတာ့ စိတ္အညစ္အေၾကးေတြက ဘာေတြလဲ ဆိုတာသိဖို႕ မလိုဘူးလား၊ အဲဒါေၾကာင့္မို႕ စိတ္အညစ္အေၾကးမသိပဲႏွင့္ စိတ္ကို ဘယ္လို ျဖဴစင္ေအာင္ ထားတတ္မလဲေနာ္။
ျမတ္စြာဘုရားက ေဟာထားတယ္၊ စိတ္အညစ္အေၾကးက ဘာလဲ?
ေလာဘ၊ ေဒါသ၊ ေမာဟ၊ မာန၊ ၀ိစိကိစၦာ၊ ထိန၊ မိဒၶ၊ ဒါေတြ ေဟာထားတယ္။ အဲဒါကို ကိေလသာလို႕ေခၚတယ္။
အကုသိုလ္ဆိုတာ ေလာဘ ေဒါသ ေမာဟႏွင့္ တြဲျဖစ္တာ မွန္ရင္ အကုသိုလ္ပဲ။
အဲဒီ ေလာဘ ေဒါသ ေမာဟရဲ႕ ေျပာင္းျပန္ျဖစ္တဲ့ အေလာဘ-မလိုခ်င္္တာ၊ အေဒါသ-ေမတၱာ စိတ္မဆိုးတာ၊ အေမာဟ-မေတြေ၀တာ၊ မေတြေ၀တာဆိုတာ အမွန္အကန္အတိုင္း သိတာ၊ အဲဒါေတြနဲ႕ တြဲျဖစ္ရင္ ကုသို္လ္လို႕ေခၚတယ္။

တြဲျဖစ္တယ္လို႕ ေျပာတာေလး သတိထားေနာ္။ အဂၤလိပ္လိုေရးတဲ့ အထဲမွာ သူတို႕က (rooted in) လို႕ ေရးတတ္တယ္။ အမွန္က (accompanied by) အဲဒါမ်ဳိးလာရမယ္။ ဘာေၾကာင့္တုန္္းဆိုေတာ့ ေလာဘေၾကာင့္ ကုသိုလ္ျဖစ္ႏိုင္တယ္၊ အခုဆိုလိုတာက ေလာဘနဲ႕တြဲျဖစ္တာကို ေျပာခ်င္တာ။
ဆိုပါေတာ့ ေနာက္ဘ၀ နတ္ျပည္ ျဖစ္ခ်င္တယ္။ နတ္ျပည္ကို တြြယ္တာတဲ့စိတ္ မရိွဘူးလား၊ နတ္ျပည္ေရာက္ခ်င္ေတာ့ ဘာလုပ္လဲ? ကုသိုလ္လုပ္တာေပါ့။ အဲဒီ ကုသိုလ္ဟာ ခုန ေလာဘကေနၿပီးေတာ့ ေက်းဇူးျပဳေပးတာ၊ (rooted in) ေလာဘလို႕ေျပာရင္ ဟိုကလည္း အကုသိုလ္ျဖစ္ရလိမ့္မယ္၊ နတ္ျပည္ေရာက္ခ်င္လို႕ လုပ္တဲ့ ကုသိုလ္မဟုတ္ဘူးး၊ ကုသိုလ္ဟာ ကုသိုလ္ပဲ။ ဒါေၾကာင့္မို႕ အဘိဓမၼာထဲမွာ (rooted in) ေလာဘလို႕ ေရးလွ်င္ မကိုက္ဘူး။ အတူတူျဖစ္တာကို ဆိုလိုတာ၊ တစ္ၿပိဳင္နက္ တြဲျဖစ္သလား၊ မျဖစ္ဘူးလား၊ အဲဒါကိုၾကည့္။

တစ္ၿပိဳင္နက္ တြဲျဖစ္တာ ေလာဘပါရင္ အကုသိုလ္ျဖစ္တယ္၊ အေလာဘ မလိုခ်င္တဲ့သေဘာတရားပါရင္ ကုသိုလ္ျဖစ္တာ။
ဓမၼပဒမွာ ပထမဆံုးဂါထာရိွတယ္။ မေနာပုဗၺဂၤမာဓမၼာ၊ သာမညအားျဖင့္ ဘာသာျပန္မယ္ဆိုရင္ ဓမၼတို႕သည္ စိတ္လ်င္ေရွ႕သြားရိွၾကသည္။
ဆိုလိုတာကေတာ့ စိတ္ဟာ ဓမၼေတြရဲ႕ ေရွ႕သြားရိွတယ္။ ဒီဂါထာမွာ ဆိုလိုတာက ဓမၼဆိုတာဟာ ဘာကို ဆိုလိုတာလည္းဆိုရင္ တစ္ျခားနာမ္တရားေတြကို ဆိုလိုတာ။
စိတ္ရယ္ ေစတသိက္ရယ္ ရိွတဲ့အခါမွာ ေစတသိက္ေတြကို နာမ္တရား၊ စိတ္ကိုလည္း နာမ္တရား၊ အဲဒီ ေစတသိက္တရားေတြကို ဆိုလိုတာ၊ အဲဒီ ေစတသိက္တရားေတြြဟာ စိတ္တည္းဟူေသာ ေခါင္းေဆာင္ရိွၾကတယ္၊ စိတ္တည္းဟူေသာ ေရွ႕သြားရိွၾကတယ္၊ စိတ္ဟာ နာမ္ခႏၶာသံုးပါးရဲ႕ ေရွ႕သြား ျဖစ္တယ္၊ ေခါင္းေဆာင္ျဖစ္တယ္လို႕ ဒီလို ဆိုလိုတယ္။

ေရွ႕သြားျဖစ္တယ္ဆိုေတာ့ သာမညအားျဖင့္ ေျပာမယ္ဆိုရင္ စိတ္က ေရွ႕ကသြား၊ ေစတသိက္ေတြက ေနာက္ကလိုက္မွာလား၊ အမွန္ကေတာ့ တစ္ၿပိဳင္နက္ေသာခဏမွာျဖစ္တာ။ စိတ္ကျဖစ္ၿပီး ေစတသိက္က ေနာက္မွ ျဖစ္တာ မဟုတ္ဘူး။ တစ္ၿပိဳင္နက္ေသာ ခဏမွာ အတူတကြျဖစ္ၾကတာ၊ ျဖစ္ေပမယ့္လို႕ စိတ္ကနည္းနည္္းေခါင္းေဆာင္လိုျဖစ္ေတာ့ သူ႕ကို ေရွ႕သြားလို႕ ေခၚရတာ၊ တကယ္ကေတာ့ တစ္ၿပိဳင္နက္ေသာခဏမွာ ျဖစ္ၾကတာ။
အဲဒီလို ေလးနက္တာေလးေတြ နားလည္ဖို႕က်ေတာ့ အဘိဓမၼာပါမွ နားလည္တာ၊ အဘိဓမၼာမပါရင္ သာမန္အေပၚယံပဲ နားလည္သလိုလို မလည္သလိုလိုပါပဲ။ လံုး၀နားမလည္တာလည္း မဟုတ္ဘူး။ တကယ္ တိတိက်က်လည္း နားမလည္ဘူး။ အဲဒီလို ျဖစ္တတ္တယ္။

ဒါေၾကာင့္မို႕ အဘိဓမၼာဟာ ျမတ္စြာဘုရား ေဟာေတာ္မူခဲ့တဲ့ သုတၱန္တရားေတာ္ေတြပဲ နားလည္ဖို႕အေရးမွာ မရိွရင္ မျဖစ္ဘူး (ဆိုပါေတာ့)၊ အဲဒါေတာ့ ေသေသခ်ာခ်ာသာ မွတ္ထား။ ဒါေတြ အဘိဓမၼာ (Refenence) လုပ္မွသာ ဒါကို နားလည္မယ္၊ သို႕မဟုတ္ရင္ နားမလည္ဘူးး။
ဒါေၾကာင့္ အဘိဓမၼာဟာ ဗုဒၶ၀ါဒကို နားလည္ဖို႕အေရးမွာ မရိွရင္မျဖစ္တဲ့ ပညာတစ္ရပ္ပဲလို႕ ဒီလုိသာ မွတ္ထားလိုက္။
အဘိဓမၼာလို႕ ေျပာလိုက္တဲ့ခါက်ေတာ့ အဘိဓမၼာ ၇ က်မ္း ရိွတယ္။ နာမည္ေတြေလွ်ာက္ေျပာရင္ေတာ့ ဓမၼသဂၤဏီ၊ ၀ိဘင္း၊ ဓာတုကထာ၊ ပုဂၢလပညတ္၊ ကထာ၀တၳဳ၊ ယမိုက္၊ ပ႒ာန္း ဆိုၿပီးေတာ့ အဘိဓမၼာ ၇ က်မ္း ရိွတယ္။ အဲဒီ အဘိဓမၼာ ၇ က်မ္းကို ျမတ္စြာဘုရား နတ္ျပည္မွာ ေဟာတာေနာ္။

ျမတ္စြာဘုရား (၇) ၀ါေျမာက္မွာ တာ၀တိ ံသာ ၾကြၿပီးေတာ့ မယ္ေတာ္ မိနတ္သား အမႈးျပဳတဲ့ နတ္ေတြကို အဘိဓမၼာတရားကို ၀ါတြင္းသံုုးလပတ္လံုး ေဟာေတာ္မူတယ္။
အခု (A Manual of Abhidhamma) ရဲ႕ မူရင္းက ဘာလဲဆိုရင္ အဘိဓမၼတၳ သဂၤဟေခၚတဲ့ သၿဂၤ ိဳဟ္က်မ္း လို႕လည္းေခၚတယ္။ အဲဒါက ပါဠိလို အလြတ္က်က္ရတာ၊ အဲဒီဟာကို အဂၤလိပ္လို ဘာသာျပန္ထားတာ သံုးခုရိွတယ္။
ၿပီးေတာ့ ည၀ါဆိုတာ ရိွေသးတယ္။ အဲဒါဟာ ျမန္မာျပည္မွာ ယေန႕အထိ အသက္ရွင္ေနတုန္းပဲ။

ၿပီးေတာ့ အထူးသျဖင့္ ဒီႏိုင္ငံမွာက တရားထိုင္တာ (အေလ့အထမ်ားေတာ့) တရားထိုင္တဲ့လူဟာ ဘာစာအုပ္ဖတ္ရမလဲ၊ ၀ိသုဒၶိမဂ္ ဖတ္ရမယ္။
အဘိဓမၼာဆိုတာ စာအုပ္ထဲသြားရွာရတာ မဟုတ္ဘူး။ ကိုယ့္ခႏၶာကိုယ္မွာရိွတာ မသိၾကလို႕သာ။ တရားထိုင္တာနဲ႕ အဘိဓမၼာနဲ႕ တြဲသြားတာ။ တရားထိုင္ထားရင္ အဘိဓမၼာပိုသေဘာေပါက္တယ္၊ အဘိဓမၼာ နားလည္ထားရင္ တရားထိုင္ေတာ့လည္း ပိုေကာင္းတယ္။ အဲဒီလို အျပန္အလွန္ ေက်းဇူးျပဳသြားတယ္။

အရွင္သီလာနႏၵာဘိ၀ံသ (ပါေမာကၡခ်ဳပ္ဆရာေတာ္)
ကို Ko Aung Aungထံမွကူးယူသည္။

မာတိကာဆိုတာ?
အဘိဓမၼာျပန္႔ပြားေရးအသင္းႀကီးမွာ ေျဖဆိုရတဲ့ထဲက မာတိကာဆိုတာ ဘာကိုေျဖဆိုရတာလဲသိေစဖို႔ပါ၊ အာဂံုေျဖဆိုသူ အမ်ားစု မာတိကာကို စေျဖဆိုေလ့ရိွၾကပါတယ္။ မာတိကာေျဖဆိုမယ္ဆိုရင္ ဓာတုကထာက်မ္း ပါဠိစာမ်က္ႏွာ (၁၀၀)နဲ႔ တြဲဖက္ေျဖဆိုသင့္တယ္လို႔လည္း အၾကံျပဳအပ္ပါတယ္။

  ျမတ္စြာဘုရားရွင္ ေလးဆယ့္ငါး၀ါပတ္လံုး ေနရာေဒသအသီးသီးမွာ ေဟာၾကားခဲ့တဲ့ တရားေဒသနာေတာ္ေတြကို အရွင္မဟာကႆပမေထရ္ ဦးေဆာင္ေသာ ရဟႏၱာမေထရ္ႀကီးမ်ားက စုစည္းမွတ္တမ္းတင္ခဲ့ၾကရာ ထိုတရားေတာ္မ်ားသည္
-၀ိမုတၱိရသအားျဖင့္ ၁ပါး
-ဓမၼ၀ိနယအားျဖင့္ ၂ပါး
-၀စနအားျဖင့္ ၃ပါး
-ပိဋကတ္အားျဖင့္ ၃ပါး
-နိကာယ္အားျဖင့္ ၅ပါး
-အဂၤါအားျဖင့္ ၉ပါး
-ဓမၼကၡႏၶာအားျဖင့္ ၈၄၀၀၀ ဟူ၍ သတ္မွတ္ႏိုင္ပါသည္။ ပိဋကတ္သံုးပံုတြင္လည္း အဘိဓမၼာ(၇)က်မ္းရိွပါသည္။ ထိုက်မ္းမ်ားမွာ-

၁။ ဓမၼသဂၤဏီ (Classification of States)
၂။ ၀ိဘင္း (Book of Analysis)
၃။ ဓာတုကထာ (Book of Discourse on Elements)
၄။ ပုဂၢလပညတ္ (Book of Classification of Individuals)
၅။ ကထာ၀တၳဳ (Book on Points of Controversy)
၆။ ယမိုက္ (Book of Pairs)
၇။ ပ႒ာန္း (Book of Conditionl Relations) တို႔ ျဖစ္ပါသည္။ ထိုခုနစ္က်မ္းတို႔တြင္ ဓမၼသဂၤဏီက်မ္းကို ေရွးဦးစြာ ေဟာၾကားေတာ္မူပါသည္။  သတၱလည္းမဟုတ္ ဇီ၀လည္းမဟုတ္ေသာ 'တရား' တို႔ကို ေရတြက္၍ ျပေသာက်မ္း ျဖစ္ပါသည္။ ထိုဓမၼသဂၤဏီက်မ္းသည္လည္း-

(၁) စိတၱဳပၸါဒက႑ (စိတ္၊ ေစတသိက္တို႔ကို ျပဆိုေသာအပိုင္း)
(၂) ရူပက႑ (ရုပ္တို႔ကို ျပဆိုေသာအပိုင္း)
(၃) နိေကၡပက႑ (တိက္၊ ဒုက္အားလံုးကို သိမ္းက်ံဳး၍ မက်ဥ္းမက်ယ္ျပဆိုေသာ အပိုင္း)
အဘယ္ေၾကာင့္ တိက္၊ ဒုက္ တို႔ကို အက်ယ္မျပဆိုသနည္း? ရွင္းဦးအံ့၊ နိကၡပက႑ ဟူသည္ "ပယ္စြန္႔ထားေသာအပိုင္း' ဟု အဓိပၸယ္ရေလသည္။ အဘယ္ကို ပယ္သနည္း? အက်ယ္ေဟာၾကားေသာနည္းကို ပယ္စြန္႔ျခင္း ျဖစ္ေလသည္။ အကယ္၍ အက်ယ္ေဟာပါက ဓမၼသဂၤဏီက်မ္းႀကီး ျပီးဆံုးမည္မဟုတ္ေတာ့ပါ။ ထို႔ေၾကာင့္တည္း။
(၄) အ႒ကထာက႑ (သုတၱႏၲိကဒုက္တို႔မွ တပါးၾကြင္းေသာ တိက္ဒုက္တို႔၏ အရေကာက္ကို ျပဆိုေသာအပိုင္း) ဟူ၍ ေလးပါး အျပားရိွပါသည္။ ထိုေလးပါးတို႔တြင္ စိတၱဳပၸါဒက႑ကို ေရွးဦးစြာ ေဟာေတာ္မူပါသည္။ ထိုစိတၱဳပၸါဒက႑သည္လည္း-

(၁) မာတိကာ
(၂) ပဒဘာဇနီ အားျဖင့္ ႏွစ္ပါးအျပားရိွပါသည္။ ထိုႏွစ္ပါးတို႔တြင္ မာတိကာကို ေရွးဦးစြာ ေဟာေတာ္မူပါသည္။ မာတိကာ(Content) ဆိုသည့္အတိုင္း တရားေခါင္းစဥ္မ်ားကို ေဟာၾကားထားျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ မာတိကာက်မ္းသည္ ဓမၼသဂၤဏီက်မ္း၏ မာတိကာ ျဖစ္သကဲ့သုိ႔ အဘိဓမၼာ(၇)က်မ္းလံုး၏ မာတိကာလည္း ျဖစ္ပါသည္။ ထိုမာတိကာသည္လည္း-

(၁) တိကမာတိကာ
(၂) ဒုကမာတိကာ ဟူ၍ ွႏွစ္ပါးအျပားရိွပါသည္။

တိက ဟူသည္မွာ ပရမတၳတရားေလးပါးကို သံုးစုျပဳ၍ ေဟာရာေဟာေၾကာင္း ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ တိက- 'တိက္' မည္ပါသည္။ ဥပမာ ပရမတၳတရားေလးပါးတို႔ကို-
(၁) အျပစ္မရွိျခင္း ေကာင္းေသာအက်ိဳးကိုေပးျခင္း လကၡဏာရိွေသာ ကုသိုလ္တရား (ကုသိုလ္စိတ္၂၁၊ ေစတသိက္၃၈)
(၂) အျပစ္ႏွင့္တကြျဖစ္ျခင္း မေကာင္းေသာအက်ိဳးကိုေပးျခင္း လကၡဏာရိွကုန္ေသာ အကုသိုလ္တရား (အကုသိုလ္စိတ္၁၂၊ ေစတသိက္၂၇)
(၃) ကုသိုလ္အကုသိုလ္တို႔၏ အျဖစ္အားျဖင့္ မေဟာၾကား၊ တပါးေသာအျဖစ္အားျဖင့္ေဟာၾကားေတာ္မူေသာ အဗ်ာကတတရား (၀ိ၃၆၊ႀကိ၂၀၊ေစ၃၈၊ရုပ္၂၈၊နိဗၺာန္) ဟူ၍ သံုးစုျပဳ၍ ေဟာၾကားျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ထိုေၾကာင့္ တိက္ တစ္တိက္တြင္ အထက္ေဖာ္ျပပါအတိုင္း အပုဒ္သံုးပုဒ္ (ပဒသံုးခု) ပါ၀င္ပါသည္။ တိက္စုစုေပါင္း '၂၂'တိက္ ျဖစ္ပါသည္။

 ဒုက ဟူသည္မွာ ပရမတၳတရားေလးပါးကို ႏွစ္စုျပဳ၍ ေဟာရာေဟာေၾကာင္း ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ဒုက-'ဒုက္' မည္ပါသည္။ ဥပမာ ပရမတၳတရားေလးပါးကို
(၁) ဟိတ္မည္ေသာတရား (ဟိတ္၆ပါး)
(၂) ဟိတ္မမည္ေသာတရား (စိတ္၈၉၊ ဟိတ္၆ၾကဥ္ ေစ၄၆၊ ရုပ္၂၈၊ နိဗၺာန္) ဟူ၍ ႏွစ္စုျပဳ၍ ေဟာၾကားျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဒုက္ တစ္ဒုက္တြင္ အပုဒ္ႏွစ္ပုဒ္ (ပဒႏွစ္ခု) ပါ၀င္ပါသည္။ ဒုက္စုစုေပါင္း (၁၀၀)ဒုက္ျဖစ္ပါသည္။ ယခုေဖာ္ျပထားသည္မွာ ဘုရားရွင္ေဟာၾကားေတာ္မူသည့္ ဒုက္ျဖစ္ပါသည္။ အရွင္သာရိပုတၱရာ ေဟာၾကားေတာ္မူသည့္ သုတၱႏၲိကဒုက္ (၄၂)ဒုက္လည္း ရွိပါေသးသည္။ ထို (၄၂)ဒုက္ကိုလည္း အာဂံု+ေရးေျဖ ထည့္သြင္း ေျဖဆိုရမည္ျဖစ္ပါသည္။ ဤကား အာဂံုေျဖဆိုလိုေသာ သူတို႔အတြက္ စာအနည္းဆံုး ဘာသာရပ္ တစ္ခုကို ရွင္းျပထားျခင္း အက်ဥ္းတည္း။
ရဲမင္းသူ

အဘိဓမၼာသင္တန္း-အဘိဓမၼာ တကၠသိုလ္

၁။ အဘိဓမၼာသင္တန္းမ်ား
ရန္ကုန္႐ွိ ၿမိဳ႕နယ္တိုင္းလိုလိုမွာ ႐ွိပါတယ္
မအားလပ္သူမ်ား အေခြ- စာအုပ္မ်ားစြာ ေလ့လာႏိုင္ပါတယ္
ႏွစ္စဥ္ ဒီဇင္ဘာလတြင္ ႏိုင္ငံေတာ္မွ အစိုးရအဆင့္ စာေမးပြဲမ်ား
 က်င္းပေပးပါတယ္

၂။အဘိဓမၼဓရဘြဲ႔ အတြက္
ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ကမၻာေအးကုန္းေျမဝင္းအတြင္း အဘိဓမၼတကၠသိုလ္
ဖြင့္လွစ္ထားပါတယ္
သင္တန္းမ်ားကို ေလးလ တစ္​ၾကိမ္​
စာ​ေမးပြဲမ်ား က်င္းပေပးၿပီး ႏွစ္ႏွစ္အတြင္း
အဘိဓမၼဓရဘြဲ႔ရ႐ွိပါမယ္
အေဝးသင္ သင္တန္းမ်ားလည္းတက္ေရာက္ႏိုင္ပါတယ္

၃။ အဘိဓမၼာ (၇) က်မ္း သင္တန္းမ်ားကို
ရန္​ကုန္​ၿမိဳ ့ ဗဟန္းၿမိဳ႕နယ္
အဘိဓမၼာျပန္႔ပြားေရးအသင္းႀကီးမွာ
ဖြင့္လွစ္ထားပါတယ္...

ႏွစ္သက္ရာ အဆင္​​ေျပရာ တက္ေရာက္ျခင္း
ျပန္လည္ ျဖန္႔ေဝေပးျခင္းတို႔ျဖင့္
သာသနာျပဳၾကပါစို႔.....
*********************************************** သင္တန္းဘယ္ကစတက္ ဘာေတြေျဖရတယ္ဆိုတာသိေအာင္

အဘိဓမၼာ (၇)က်မ္း
၁။ ဓမၼသဂၤဏီ (Classification of States)
၂။ ၀ိဘင္း (Book of Analysis)
၃။ ဓာတုကထာ (Book of Discourse on Elements)
၄။ ပုဂၢလပညတ္ (Book of Classification of Individuals)
၅။ ကထာ၀တၳဳ (Book on Points of Controversy)
၆။ ယမိုက္ (Book of Pairs)
၇။ ပ႒ာန္း (Book of Conditional Relations)

အဆိုပါ (၇)က်မ္းကို မသင္ၾကားမီ သင္ၾကားရာတြင္ လြယ္ကူေစရန္အတြက္ အရွင္အႏုရုဒၶါမေထရ္ ေရးသားျပဳစုခဲ့သည့္ အဘိဓမၼတၳသဂၤဟ (သၿဂိဳဟ္) ကို အရင္သင္ရေပသည္။ (သၿဂိဳဟ္သင္ၾကားရင္း အဘိဓမၼာက်မ္းမ်ားကို  ပူးတြဲေလ့လာ ႏိုင္ပါသည္) လက္သန္းအရြယ္အစား ရိွသည့္ က်မ္းျဖစ္သည့္အတြက္ လက္သန္း အ႒ကထာဟု ေခၚဆိုၾကေလသည္။ အဘိဓမၼတၳသဂၤဟ (သၿဂိဳဟ္) အဓိပၸယ္မွာ အဘိဓမၼာ၏ အနက္အဓိပၸယ္မ်ားကို အက်ဥ္းခ်ံဳး၍ ယူရာက်မ္းဟု အဓိပၸယ္ရပါသည္။ သၿဂိဳဟ္က်မ္းသည္ အဘိဓမၼာ(၇)က်မ္းမွ မည္သည့္ က်မ္းကို ေကာက္ႏႈတ္ထားသည္ဟု ေျပာၾကား၍ မရႏိုင္ပါ။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ စိတ္ပိုင္းတစ္ခုသည္ပင္ အဘိဓမၼာ(၇)က်မ္းမွ ေကာက္ႏႈတ္ထားသည္ဟု ဆိုႏိုင္ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ႏွစ္စဥ္ ဒီဇင္ဘာလတြင္ သာသာနာေရး၀န္ႀကီးဌာနက ႀကီးမွဴးက်င္းပသည့္ အဘိဓမၼာစာေမးပြဲမ်ားသည္ သၿဂိဳဟ္က်မ္း အခန္း(၉)ခန္းကို အပိုင္း(၃)ပိုင္းခြဲ၍ ေျဖဆိုေနၾကျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ အဆိုပါ အခန္း(၉)ခန္းမွာ စိတ္
(Consciousness) ၊ ေစတသိက္ (Mental Factors) ၊ ပကိဏ္း (Miscellaneous) ၊ ၀ီထိ (Mental Process) ၊ ၀ီထိမုတ္ (Free of Mental Process) ၊ ရုပ္ (Matter) ၊ သမုစၥည္း (Categories) ၊ ပစၥည္း (Conditionality) ၊ ကမၼ႒ာန္း (Meditation subjects) ဟူ၍ ျဖစ္ပါသည္။ အဘိဓမၼာ စာေျဖသူမ်ားသည္ ၀ီထိပိုင္းတြင္ အခက္အခဲ ၾကံဳေတြ႔ရေလ့ရိွပါသည္။ အဘိဓမၼာ စာသင္သား ေလာကတြင္ ၀ီကနဲေန ထိတာပဲ ဟု ေျပာစမွတ္ ျပဳၾကပါသည္။

အဘိဓမၼာက်မ္းမ်ားကို ဆက္လက္ သင္ၾကားရာတြင္မႈ အထိုက္အေလ်ာက္ အခက္အခဲမ်ားရိွေပသည္။ စာသင္သားေလာကတြင္ "က်မ္းႀကီးပ႒ာန္း က်မ္းငယ္ဆန္း က်မ္းလတ္ဓာတုကထာ" ဟု စာဖြဲ႕ခဲ့ၾကပါသည္။ ဆုိလိုသည္မွာ က်မ္းႀကီးတြင္ ပ႒ာန္းသည္ ခက္၍ က်မ္းလတ္တြင္ ဓာတုကထာ ခက္သည္ဟုဆိုပါသည္။ သို႔ရာတြင္ အဘိဓမၼာစာသင္သားတို႔ အခက္အခဲ ေတြ႔ေနၾကသည္မွာ ယမိုက္က်မ္းပင္ ျဖစ္ပါသည္။ ျမတ္စြာဘုရားရွင္သည္ လြယ္ရာမွ ခက္ရာသို႔ အစဥ္လိုက္ေဟာတယ္လို႔ အၾကမ္းယူမည္ဆိုလွ်င္ ယမိုက္က်မ္းသည္ ဒုတိယ အခက္ခဲအနက္နဲဆံုးက်မ္း ျဖစ္ေပေတာ့မည္။ လယ္တီဆရာေတာ္ဘုရားႀကီးက ပါဠိေဒ၀ီဟု ေခၚေ၀ၚခဲ့ရသည့္ မစၥစ္ရီးေဒးဗစ္သည္ အဘိဓမၼပိဋကကို ေလ့လာဖူးေလသည္။ ပါဠိေဒ၀ီ အမ်ိဳးသမီးသည္ ယမိုက္၊ ပ႒ာန္း ပါဠိေတာ္မ်ားသို႔ ေရာက္ေသာအခါ အဘိဓမၼာ ေတာဂႏိုင္ထဲတြင္ မ်က္စိလည္ခဲ့ရ ဖူးေလပီ။ ထို႔ေၾကာင့္ "က်မ္းႀကီးပ႒ာန္း က်မ္းငယ္ဆန္း က်မ္းလတ္ဓာတုကထာ၊ အမည္မထြက္ ၾကားေခ်ာင္လ်က္ ပို၍ခက္တာ ယမိုက္ပါ" ဟု မွတ္သားရျပန္ပါသည္။

အဘိဓမၼပိဋကတြင္ ဓမၼကၡႏၶာေပါင္း(၄၂၀၀၀) ပါ၀င္၍ သုတၱန္ႏွင့္ ၀ိနည္းတို႔တြင္ (၂၁၀၀၀) စီပါ၀င္ရာ အဘိဓမၼာသည္ သုတၱန္တရားေတာ္ထက္ ဓမၼကၡႏၶာ အေရအတြက္ အားျဖင့္လည္းေကာင္း၊ ေဟာၾကားေသာ နည္းအေရအတြက္ အားျဖင့္လည္းေကာင္း ထူးျခားဆန္းၾကယ္မႈ၌ လည္းေကာင္း သာလြန္ပါသည္။ဆရာႀကီးေဒါက္တာမင္းတင္မြန္ ေရးသားသည့္ တကၠသိုလ္အဘိဓမၼာ စာအုပ္တြင္ အဘိဓမၼာေလ့လာသူတို႔သည္ ရုပ္နာမ္တို႔ကို ပိုင္းျခား၍ သိလာ၍
ကာလအပိုင္းအျခားျဖင့္ သကၠာယဒိ႒ိကိုပယ္ခြာထားသူမ်ားဟုပင္ ေရးသားထားေပရာ အဘိဓမၼာကို ေလ့လာရင္း သာသနာေတာ္ကို အဓြန္႔ရွည္စြာ တည္တံ့ေစရန္ ေဆာင္ရြက္ၾကပါဟု တိုက္တြန္းႏိႈးေဆာ္ လိုက္ရေပသည္။ (ရဲမင္းသူ)

(၁) သၿဂိဳဟ္ေျဖဆိုရန္- သာသနာေရး၀န္ႀကီးဌာနမွ ႏွစ္စဥ္ဒီဇင္ဘာတြင္က်င္းပ၊ သံုးပိုင္းလံုးေျဖဆိုလိုပါက ေျဖဆိုႏိုင္၊ သို႔မဟုတ္ တစ္ပိုင္းစီ ေျဖဆိုႏိုင္ပါသည္။ (အျခား သၿဂိဳဟ္စာေမးပြဲမ်ားလည္းရိွပါေသးသည္)

(၂) အဘိဓမၼတကၠသိုလ္- ဒီပလိုမာတန္းတြင္ အဆင့္(၃)ခုသတ္မွတ္ထား၍ Level တစ္ခုေအာင္ျမင္တိုင္း Certificate ခ်ီးျမွင့္ပါသည္။ Level-3 ေအာင္ျမင္ၿပီးပါက အဘိဓမၼဓရဘြဲ႕ (Superior Diploama in the Buddhist Abhidhamma) ခ်ီးျမွင့္ပါသည္။ (သၿဂိဳဟ္ႏွင့္ မာတိကာ၊ ဓာတုကထာ၊ ပုဂၢလပညတ္၊ ယမိုက္က်မ္းတို႔ကို တြဲဖက္သင္ၾကားေပးပါသည္)

(၃) အဘိဓမၼာျပန္႔ပြားေရးအသင္းႀကီးမွ စာေတာ္ျပန္ပြဲ - ႏွစ္စဥ္(၉)လပိုင္းတြင္က်င္းပ။ စာေတာ္ျပန္ပြဲအေၾကာင္းကို ႏွစ္ပတ္လည္ မဂၢဇင္းတြင္ ေဖာ္ျပထားသည့္အတိုင္း ေအာက္တြင္ ကူးယူေဖာ္ျပေပးလိုက္ပါသည္-

အာဂံုစာျပန္ပြဲတြင္ တစ္ႀကိမ္ျပန္ဆိုရန္ ပါဠိေတာ္ စာမ်က္ႏွာ(၂၀)ခန္႔ (အၾကမ္းအားျဖင့္) သတ္မွတ္ေပးထားၿပီး စာျပန္ခ်ိန္ နာရီ၀က္ခန္႔ (အၾကမ္းအားျဖင့္) သတ္မွတ္ထားပါသည္။ အာဂံုျပန္ဆိုရသည့္ ပါဠိေတာ္ အနည္းအမ်ားအလိုက္ ျပန္ဆိုရမည့္ အၾကိမ္အေရအတြက္ကိုလည္း က်မ္းအလိုက္ၾကိဳတင္သတ္မွတ္ ေပးထားပါသည္။ က်မ္းသတ္မွတ္ခ်က္မ်ားမွာ သံဃာေတာ္မ်ားအတြက္ အဘိဓမၼာ(၇)က်မ္း၊ ပါဠိေတာ္(၁၂)အုပ္၊ သီလရွင္မ်ားအတြက္ ေရွ႕အဘိဓမၼာ(၆)က်မ္းႏွင့္ ပ႒ာန္းကုသလတိက္၊ လူပုဂိၢဳလ္မ်ားအတြက္ မာတိကာ, ဓာတုကထာ, ယမိုက္(၁၀)က်မ္းလံုးႏွင့္ ပ႒ာန္းကုသလတိက္တို႔ ျဖစ္ၾကၿပီး ထိုသတ္မွတ္ခ်က္ကို (၁၅)ပိုင္းစီ အသီးသီး ခြဲစိတ္ေပးထားလ်က္ မိမိတို႔ႏွစ္သက္ရာ အပိုင္းကစ၍ မိမိတို႔တက္ႏုိင္သေလာက္
ပိုင္းျခားေျဖဆိုႏိုင္ၾကပါသည္။ (၅)ပိုင္းထိ ေအာင္ျမင္ပါက (စူဠ) အငယ္တန္း၊ (၁၀)ပိုင္းထိ ေအာင္ျမင္ပါက (မဇၥ်ိမ) အလတ္တန္း၊ (၁၅)ပိုင္းလံုး ေအာင္ျမင္ပါက (မဟာ) အႀကီးတန္း ေအာင္ျမင္သူဟု သတ္မွတ္လ်က္-

-သံဃာေတာ္မ်ားအတြက္ "အာဘိ ဓမၼိက အဂၢ၀ိသာရဒ ဉာဏ"ဘြဲ႕၊
-သီလရွင္မ်ားအတြက္ "အာဘိဓမၼိက၀ိပုလဉာဏိနီ" ဘြဲ႕၊
-လူပုဂၢိဳလ္မ်ားအတြက္ "အာဘိဓမၼိကကလ်ာဏဉာဏဓဇ" ဘြဲ႕မ်ားကို အတန္းလိုက္ အသီးသီး အပ္ႏွင္းဆပ္ကပ္ခ်ီးျမွင့္ပါသည္။

ျမတ္စြာဘုရား ေဟာၾကားေတာ္မူေသာ မူရင္းတရားေတာ္မ်ားကို နာယူသင္ၾကားရသျဖင့္ သင္တန္းတက္ေနစဥ္၌ တာ၀တိ`ံသာနတ္ျပည္၀ယ္ မိမိကိုယ္တိုင္ နတ္အျဖစ္ ျမတ္စြာဘုရားကိုယ္တိုင္ အဘိဓမၼာတရား ေဟာၾကားေနသည္ကို နာၾကားရဘိသကဲ့သို႔ ခံစားရၿပီး အပါယ္ေဘးမွ လြတ္ကင္းကာ ပညာပါရမီရင့္သန္၍ မဂ္ဖိုလ္နိဗၺာန္ ဧကန္ရေတာ့မည္ဟု ယံုၾကည္စိတ္မ်ား တဖြားဖြားျဖစ္ေပၚပါသည္။ စာျပန္ပြဲ ေျဖဆိုစဥ္၌လည္း စာစစ္ဆရာေတာ္ေရွ႕တြင္ မိမိကိုယ္တိုင္ ဘုရားေဟာပါဠိေတာ္ကို ရြတ္ဆိုျပန္ဆိုရျခင္းျဖစ္၍ မိမိကိုယ္တိုင္ သာသနာအရွည္တည္တံ့ေရးအတြက္ သံဂါယနာတင္ပြဲ ပါ၀င္ဆင္ႏႊဲေနရဘိသကဲ့သို႔ ခံစားရၿပီး သန္႔ရွင္းၾကည္လင္ေသာ မဟာကုသိုလ္မ်ား တစ္ဖြားဖြား ျဖစ္ေပၚရျပန္ပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဤအခြင့္အေရးမ်ား ဤအရသာထူးမ်ား ကိုယ္တိုင္ခံစားရရိွေစရန္ သင္ယူအားထုတ္ၾကပါရန္ တိုက္တြန္းရပါသည္။ အဘိဓမၼာျပန္႔ပြားေရးအသင္းႀကီး၏ အလြန္မြန္ျမတ္ေသာ ဤလုပ္ငန္းစဥ္မ်ား တစ္ႏွစ္ထက္တစ္ႏွစ္ တိုးတက္စည္ပင္ၿပီး ႏွစ္(၆၀)မွသည္ ႏွစ္(၆၀၀)မက ဆက္လက္သယ္ပိုး ေဆာင္ရြက္သြားႏိုင္ပါေစဟု ဆႏၵျပဳလိုက္ရပါသည္။ (ဦးတင္ထြဋ္- အဘိဓမၼာျပန္႔ပြားေရးအသင္းႀကီး၏ ႏွစ္၆၀ျပည့္အထိမ္းအမွတ္စာေစာင္မွ)

သၿဂိဳဟ္ေလ့လာရန္ ဤစာအုပ္ႏွင့္ အေခြမ်ားေလ့လာသင့္-
ဆရာေတာ္သီလာနႏၵာဘိ၀ံသ http://dhammadownload.com/Dr-Silananda-Bhivamsa-abhidhammaInMyanmar.htm

တကၠသိုလ္အဘိဓမၼာ dhammadownload.com/File-Library/DrMehmTinMon/DrMehmTinMon-AhPhoTanSoneBaWaPyanaAbidhamma123.pdf

ဆရာမႀကီးေဒၚခင္လွတင္ http://dhammadownload.com/DhammaByuharDawKhinHlaTin-mp3.htm

ဦး၀ါယာမသာရ  http://dhammadownload.com/UWarYaMaTharRa-abhidhammaInMyanmar.htm

အဘိဓမၼလက္ေဆာင္ dhammadownload.com/File-Library/for-PahtamagyiGrade-Students/AshinTilokaBhivamsa-Abhidhamma-LetSaung.pdf
credit to..မူရင္းေရသူ

ဘုရားႀကီးဝင္​းသင္​တန္​း

၂၀၁၈-ခုႏွစ္​၊ အဘိဓမၼာသင္​တန္​း

စၾကာ၀ဠာ

ေန-လ-ကမၻာ-နတၡက္တာရာအစံု တစ္စံုကို စၾကၤာ၀ဠာတစ္ခု(သို႔)
စူဠေလာကဓာတ္တစ္ခုဟု သတ္မွတ္ပါသည္။

ျဖစ္တူ-တည္တူ-ပ်က္တူျဖင့္ အတူတူျဖစ္ အတူတူတည္ အတူတူပ်က္ၾကတဲ့ စၾကၤာ၀ဠာအေရအတြက္ကား ကုေဋေပါင္း တစ္သိန္းတိတိရွိပါတယ္။ အဲဒီအတူတူျဖစ္ အတူတူတည္ အတူတူပ်က္တဲ့ စၾကၤာ၀ဠာ ကုေဋတစ္သိန္းကိုမဟာေလာကဓါတ္တစ္ခုလို႔ သတ္မွတ္ပါတယ္။

ကုေဋေပါင္းတစ္သိန္းရွိတဲ့ မဟာေလာကဓါတ္ႀကီးကို တစ္ေသာင္းအုပ္စုကေလးေတြ စုၿပီးေတာ့ အုပ္စုထပ္ခြဲပါတယ္။ အဲဒီတစ္ေသာင္းအုပ္စုကေလးေတြကိုေတာ့မဇၥ်ိမေလာကဓါတ္ဟုေခၚပါတယ္။

မဇၥ်ိမေလာကဓါတ္ကို စၾကၤာ၀ဠာ(သို႔)စူဠေလာကဓါတ္ တစ္ေသာင္းနဲ႔ ဖြဲ႕စည္းထားပါတယ္။ အဲဒီတစ္ေသာင္းထဲက တစ္ခုက လည္ရင္(သုိ႔)တုန္လႈပ္ရင္ တြဲဖက္ျဖစ္တဲ့ အျခားစၾကၤာ၀ဠာ ကိုးေထာင္ကိုးရာကိုးဆယ့္ကိုးခုကလဲ လိုက္ၿပီးေတာ့ လည္(သို႔)တုန္လႈပ္ပါတယ္။

(စူူဠေလာကဓါတ္ ၁၀၀၀၀=မဇၹဳိမေလာကဓါတ္ ,
မဇၥဳိမေလာကဓါတ္၁၀ ကုေဋ=မဟာေလာကဓါတ္,
မဟာေလာကဓါတ္=ၿဖစ္တူတည္တူပ်က္တူ စၾကၤာ၀ဠာ)

ဦးဇင္းတို႔ရဲ႕ ဘုရားအေလာင္းေတာ္ သုေမဓာရွင္ရေသ့ဟာ ဒီပကၤရာဘုရားရွင္ အထံမွ နိယတဗ်ာဒိတ္ေတာ္ ခံယူၿပီးေတာ့ ဘုရားျဖစ္ဖို႔အတြက္ ငါဘာေတြကို လုပ္ရမွာပါလဲလို႔ ထိုင္ၿပီးေတာ့ စဥ္းစားပါတယ္။

ဘုရားျဖစ္ဖို႔အတြက္ ပါရမီဆယ္ပါးကို ျဖည့္က်င့္ရမယ္လုိ႔
(ဘယ္သူကမွ လာမေျပာပဲနဲ႔) မိမိဘာသာ သိျမင္ေသာအခါမွာ
ဦးဇင္းတို႔ရဲ႕ စၾကၤာ၀ဠာဟာ အိုးထိန္းစက္ကဲ့သုိ႔ လည္(သို႔)တုန္လႈပ္ခဲ့ပါတယ္။

အဲဒီအခါမွာ ဦးဇင္းတို႔ရဲ႕ စၾကၤာ၀ဠာနဲ႔တြဲဘက္ျဖစ္တဲ့ စၾကၤာ၀ဠာ ကိုးေထာင္ကိုးရာကိုးဆယ့္ကိုးခုကပါ ဦးဇင္းတို႔ရဲ႕ စၾကၤာ၀ဠာနဲ႔အတူ လိုက္ၿပီးေတာ့ လည္(သို႔)တုန္လႈပ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါကို မဇၥ်ိမေလာကဓါတ္တစ္ခုလံုး လည္(သို႔)တုန္လႈပ္တယ္လို႔ ေခၚပါတယ္။

ဒီအေၾကာင္းကို ဘုရားရွင္ကုိယ္ေတာ္တုိင္......
ဣေမ ဓေမၼ သမၼသေတာ-သဘာ၀ရသလကၡေဏ

ဓမၼေတေဇန ၀သုဓာ-ဒသ သဟႆီ ကမၸထ။

စလတိ ရ၀တိ ပထ၀ီ-ဥစၦဳယႏၱံ၀ ပီဠိတံ

ေတလယႏၱံ ယထာစကၠံ-ေမဒနီ သမၸကမၸထ။

လို႔ ဗုဒ၀င္ပါဠိေတာ္မွာ ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့ပါတယ္။
(စာရွည္ေနမွာမုိ႔ ဂါထာနက္ေတြကို မေဖာ္ျပေတာ့ပါဘူး။ လိုအပ္သူမ်ား ဗုဒ၀င္ပါဠိေတာ္နိႆယမွာသာ ရွာၾကည့္လိုက္ၾကပါ)

ဒီေလာက္ဆိုရင္ မဟာေလာကဓါတ္ဖြဲ႔စည္းပံုရယ္ မဇၥ်ိမေလာကဓာတ္ဖြဲ႔စည္းပံုရယ္ စၾကၤာ၀ဠာေတြရဲ႕ သေဘာတရားေတြရယ္ကုိ ဦးဇင္းတို႔ရဲ႕ စာဖတ္ပရိသတ္မ်ား အနည္းအက်ဥ္းေလာက္ေတာ့ နားလည္သြားၿပီလို႔ ယူဆပါတယ္။ ကဲ ေရွ႕ဆက္ၿပီးေတာ့ ေလ့လာၾကည့္ၾကရေအာင္ပါ။

အထက္မွာ မဟာေလာကဓါတ္အေၾကာင္းကို ဦးဇင္း ရွင္းျပေပးခဲ့ၿပီးပါၿပီ။ အဲဒီ မဟာေလာကဓါတ္ရဲ႕ အလယ္ဗဟုိတည့္တည့္မွာ မဇၥ်ိမေလာကဓါတ္။ အဲဒီမဇၥ်ိမေလာကဓါတ္ရဲ႕ အလယ္ဗဟိုတည့္တည့္မွာ စၾကၤာ၀ဠာ(သို႔)စူဠေလာကဓါတ္္။ အဲဒီစူဠေလာကဓါတ္(စၾကၤာ၀ူဠာ)ထဲမွာ အေရွ႕ကၽြန္း အေနာက္ကၽြန္း ေတာင္ကၽြန္း ေျမာက္ကၽြန္းဆိုၿပီးေတာ့ ကၽြန္းႀကီးေလးကၽြန္းၿပန္ခြဲပါတယ္။

အဲဒီကၽြန္းႀကီးေလးကၽြန္းထဲက ေတာင္ကၽြန္းမွာ မဇၥ်ိမေဒသအရပ္ဆိုတာရွိပါတယ္။ အဲဒီ မဇၥ်ိမအရပ္ေဒသမွာပဲ သဗညဳဘုရားရွင္မ်ား ပြင့္ေတာ္မူၾကပါတယ္။ အျခားေသာ ေနာက္ကၽြန္း အေရွ႕ကၽြန္း ေျမာက္ကၽြန္းမ်ားမွာ လံုး၀မပြင့္ၾကပါဘူး။ ပေစၥကဗုဒၶါႏွင့္ စၾကၤာ၀ေတးမင္းမ်ားလဲ ေတာင္ကၽြန္းမွာပဲ ေပၚေပါက္ၾကပါတယ္။ အေနာက္ကၽြန္း အေရွ႕ကၽြန္း ေျမာက္ကၽြန္းမ်ားမွာ မေပၚေပါက္ၾကပါဘူး။

အၿခားေသာ စူူဠေလာကဓါတ္မ်ားမွာေတာ့ ေတာင္ကၽြန္းမွာေတာင္မွ သဗၺညဳဘုရားရွင္၊ ပေစၥကဗုဒၶါ၊ လူအရိယာမ်ား မရွိၾကပါဘူး။ မပြင့္ၾကပါဘူး။ စၾကာ၀ေတးမင္းႏွင့္ နတ္ၿဗဟၼာအရိယာ မ်ားသာရွိၾကပါတယ္၊၊

ေသခ်ာနားလည္ေအာင္ ေနာက္တစ္ေခါက္ထပ္ေျပာပါမယ္။

မဟာေလာကဓါတ္ရဲ႕ အလယ္ဗဟုိတည့္တည့္မွာျဖစ္တဲ့ မဇၥ်ိမေလာကဓါတ္၊ အဲဒီမဇၥ်ိမေလာကဓါတ္ရဲ႕ အလယ္ဗဟိုတည့္တည့္မွာျဖစ္တဲ့ စၾကၤာ၀ဠာ(သို႔)စူဠေလာကဓါတ္၊ အဲဒိ စၾကၤာ၀ဠာ(သို႔)စူဠေလာကဓါတ္မွာရွိတဲ့ ကၽြန္းႀကီးေလးကၽြန္းထဲက ေတာင္ကၽြန္းမွာပဲ သဗၺညဳဘုရား၇ွင္မ်ား ပြင့္ေတာ္မူၾကပါတယ္။

မဟာေလာကဓါတ္ႀကီးထဲက သဗၺညဳဘုရားရွင္ ပြင့္ေတာ္မူတဲ့ စၾကၤာ၀ဠာ(သုိ႔)စူဠေလာကဓါတ္တစ္ခုကို ဖယ္ထားလုိက္ရင္ အျခား စၾကၤာ၀ဠာ(သို႔)စူဠေလာကဓါတ္ေပါင္း ကုေဋကိုးေသာင္း ကိုးေထာင္ ကိုးရာ ကိုးဆယ့္ ကိုးကုေဋက်န္ပါေသးတယ္။

အဲဒီက်န္တဲ့ စၾကၤာ၀ဠာ(သို႔) စူဠေလာကဓါတ္တိုင္းမွာ သံုးဆယ့္တစ္ဘံုရွိၾကပါတယ္။ သံုးဆယ့္တစ္ဘံု ဖြဲ႔စည္းတည္ေဆာက္ပံုကေတာ့ ဦးဇင္းတို႔ရဲ႕ စၾကၤာ၀ဠာ(သုိ႔)စူဠေလာကဓါတ္နဲ႔ အတူတူပါပဲ။

ကြာျခားသြားတာက ဦးဇင္းတို႔ရဲ႕ စၾကၤာ၀ဠာ(သို႔)စူဠေလာကဓါတ္မွအပ က်န္တဲ့ စၾကၤာ၀ဠာ(သို႔) စူဠေလာကဓါတ္ ကုေဋေပါင္း ကိုးေသာင္း ကိုးေထာင္ ကိုးရာ ကိုးဆယ့္ ကိုးကုေဋမွာ သဗၺညဳဘုရားရွင္ လံုး၀လံုး၀ မပြင့္ပါဘူး။ ဒါက ပဌမကြာျခားခ်က္တစ္ခုပါ။

ဒုတိယကြားျခားခ်က္ကေတာ့ ဦးဇင္းတို႔ရဲ႕ စၾကၤာ၀ဠာ(သို႔)စူဠေလာကဓါတ္မွအပ က်န္တဲ့ ကုေဋေပါင္း ကိုးေသာင္း ကိုးေထာင့္ ကိုးရာ ကိုးဆယ့္ ကိုးကုေဋေသာ စၾကၤာ၀ဠာ(သို႔)စူဠေလာကဓါတ္မ်ားမွာ လူအရိယာ ရဟန္းအရိယာ ပေစၥကဗုဒၶါမ်ားလည္း လံုး၀(လံုး၀)မရွိပါဘူး။

နတ္အ၇ိယာ ျဗဟၼာအ၇ိယာနဲ႔ စၾကၤာ၀ေတးမင္းမ်ားကေတာ့ အျခားေသာ စၾကၤာ၀ဠာ(သုိ႔)စူဠေလာက္ဓါတ္တိုင္းမွာ ရွိၾကပါတယ္။

နတ္အရိယာ ျဗဟၼာအရိယာမ်ားၾကေတာ့ ရွိေနၿပီးေတာ့ ဘာျဖစ္လုိ႔ လူအရိယာ ရဟန္းအရိယာ ပေစၥကဗုဒၶါမ်ားၾကေတာ့ မရွိရတာလဲလို႔ ေမးစရာျဖစ္လာပါတယ္။

လူအရိယာ ရဟန္းအရိယာမရွိတာက သူတို႔ဆီမွာ သဗၺညဳဘုရားရွင္မ်ား မပြင့္ၾကလို႔ပါ။ ပေစၥကဗုဒၶါမ်ား မရွိၾကတာကေတာ့ ပေစၥကဗုဒၶါမ်ားဟာ သာသနာပမ်ားျဖစ္ၾကေသာ္လဲ အေလ့အလာ ထံုးတမ္းစဥ္လာအားျဖင့္ သဗၺညဳဘုရားမပြင့္တဲ့ စၾကၤာ၀ဠာမ်ားမွာ ပေစၥကဗုဒၶါမ်ားလဲ မပြင့္ၾကလို႔ မရွိၾကတာပါ။

နတ္အရိယာ ျဗဟၼာအရိယာမ်ားရွိၾကတာကေတာ့ နတ္ေတြ ျဗဟၼာေတြဟာ သူတို႔ရဲ႕ တန္ခိုးဣဒၶိပါဒ္မ်ားႏွင့္ ဘုရားပြင့္တဲ့ စၾကၤာ၀ဠာ(သို႔)စူဠေလာကဓါတ္မ်ားကို တရားနာလာၾကပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ အရိယာျဖစ္ၾကပါတယ္။ ဗုဒၶစာေပက်မ္းဂန္ အႏွံ႕အျပားမွာ ဘုရားရွင္ရဲ႕ တရားပြဲေတြမွာ စၾကၤာ၀ဠာတုိက္တစ္ေသာင္းက နတ္ျဗဟၼာေတြ တရားနာလာၾကတယ္ဆုိတာကို ေတြ႔ရွိႏိုင္ပါတယ္။

ဒါကို ၾကည့္ရင္ အျခားစၾကၤာ၀ဠာက လူေတြလဲ ဘုရားမပြင့္ေပမယ့္ ကၽြတ္တန္း၀င္ႏိုင္ၾကပါတယ္။ စၾကၤာ၀ေတးမင္းရွိတယ္။ သူက တရားသျဖင့္ ဆံုးမအုပ္ခ်ဳပ္မယ္။ လူေတြဟာ စၾကၤာ၀ေတးမင္းရဲ႕ အဆံုးအမကို လိုက္နာၿပီးေတာ့ သီလေတြထိန္းသိမ္းၾကမယ္။ ဒါေနေတြျပဳၾကမယ္။ သမထေတြပြားမ်ားၾကမယ္။ ၿပီးေတာ့ နတ္ျပည္ ျဗဟၼာ့ျပည္ေတြကို ေရာက္မယ္။ ၿပီးေတာ့ အဲဒီနတ္ေတြ ျဗဟၼာေတြဟာ ဘုရားရွင္ရွိရာကို လာၿပီးေတာ့ တရားနာၾကမယ္။ ကၽြတ္တန္း၀င္ၾကတယ္။ ဒီသေဘာပါပဲ။

ေမးထားတဲ့ ေမးခြန္းကို အခုေျဖပါေတာ့မယ္...

အထက္မွာ ေျပာခဲ့တဲ့ အေၾကာင္းတရားေတြကို ေထာက္ရႈ႕ၿပီးေတာ့ အျခားေသာစၾကၤာ၀ဠာ(သုိ႔)စူဠေလာကဓါတ္မ်ားလဲ လူသားမ်ား ဧကန္ရွိၾကတယ္လို႔ သိမွတ္ထားရပါမယ္။

ေမးခြန္းရဲ႕ အေျဖက ဒီေလာက္ဆုိရင္ လံုေလာက္ၿပီလို႔ ဦးဇင္းယူဆပါတယ္။ သုိ႔ေသာ္လဲ စကားစပ္တုန္းေလး ဗဟုသုတရေအာင္ ေျပာစရာေလးေပၚလာလို႔ ဆက္ေျပာပါဦးမယ္။

ရတနသုတ္ေတာ္ ခႏၵသုတ္ေတာ္ ေမာရသုတ္ေတာ္ ဓဇဂသုတ္ေတာ္ အာဋာနာရိယသုတ္ေတာ္မ်ားရဲ႕ အာဏာေတာ္ဟာ စၾကၤာ၀ဠာ(သို႔)စူဠေလာကဓါတ္ေပါင္း ကုေဋတစ္သိန္းနဲ႔ ဖြဲ႔စည္းထားတ့ဲ မဟာေလာကဓါတ္ႀကီး တစ္ခုလံုးကို ပ်ံ႕ႏွံ႕တည္တ့ံပါတယ္။

ေနာက္တစ္ခုက အထက္မွာ ေျပာခဲ့တဲ့ မဟာေလာကဓာတ္လုိမ်ိဳး မဟာေလာကဓါတ္ေတြ အမ်ားႀကီးပဲရွိပါတယ္။ အဲဒီ အကုန္လံုးေသာ မဟာေလာကဓါတ္ေတြကိုေတာ့ အနႏၱေလာကဓါတ္လို႔ ေခၚဆိုပါတယ္။

မဟာေလာကဓါတ္တစ္ခုတုိင္း တစ္ခုတုိင္းမွာ သဗၶညဳဘုရားရွင္ ကိုယ္စီကုိယ္စီ ပြင့္ၾကပါတယ္။

မိုးသု(မႏၱေလး)

က်မ္းကိုး---
၁၊၊ ဗုဒၵ၀ံသ ပါဠိေတာ္
၂။ ဗုဒၵ၀ံသ အ႒ကထာ
၃၊၊သုတၱနိပါတ ပါဠိေတာ္
၄၊၊ သုတၱနိပါတ အဌကထာ
၅၊၊ အဂၤုတၱရပါဠိေတာ္
၆။။ အဂၤုတၱရ အဌကထာ
၇၊၊အဘိဓမၼာပါဠိေတာ္မ်ား( ၇ က်မ္း)
၈၊၊အဘိဓမၼာ အဌကထာမ်ား(၇ က်မ္း)
၉၊၊ဇိနာလကၤာရဋီကာ
၁၀၊၊မဟာ၀င္စတဲ့ ၀င္ကိုး၀င္၀တၳဳေတာ္မ်ား(သာသနာေရးဦးစီးဌာနထုတ္)
၁၁၊၊ပရမတၳသရူပေဘဒနီက်မ္း(မဟာ၀ိသုဒၶါရံုဆရာေတာ္)
၁၂၊၊သၿဂိၤဳဟ္ဘာသာဋီကာက်မ္း(အရွင္ဇနကာဘိ၀ံသ)
၁၃၊၊ကိုယ္က်င့္အဘိဓမၼာက်မ္း(အရွင္ဇနကာဘိ၀ံသ)
၁၄။။ပ႑ိတေ၀ဒနီယဒီပနီက်မ္း(ေသကၡ်ေတာင္ အရွင္တိေလာက)
၁၅၊ႏိုင္ငံေတာ္ဗုဒၶသာသနမဟာဗုဒၶ၀င္က်မ္း(မင္းကြန္းတိပိဋကဆရာေတာ္) (၆ တြဲ- ၈ အုပ္)
၁၆၊၊မူလမဟာဗုဒၶ၀င္က်မ္း(ပဌမငါးခုန္ဆရာေတာ္)
၁၈၊၊လယ္တီဆရာေတာ္ဘုရားႀကီးရဲ႕ အဘိဓမၼာဒီပနီက်မ္းမ်ားႏွင့္ အျခားေသာ ပညာရွင္မ်ားရဲ႕ အဘိဓမၼာဆုိင္ရာ က်မ္းဂန္မ်ား။(က်မ္း ၃၀ ခန္ ့)

တရားအားထုတ္သူတိုင္း ႐ႉရမဲ့ခႏၶာ

တရားအားထုတ္သူတိုင္း ရႈရမဲ့.." ခႏၶာ "
••••••••••••••••••••••••••••••
              ဝိပႆနာ က်င္ၾကံအားထုတ္ေနၾကတဲ့ ဓမၼမိတ္ေဆြ တို ့ဟာ မိမိတို ့အားထုတ္တဲ့ကမၼ႒ာန္း အလိုက္ ရႈမွတ္ပြားမ်ားေနၾကေသာ္လည္း ....
             ဝိပႆနာ ဆိုတာ ခႏၶာ အေပၚရႈရတာျဖစ္တဲ့အတြက္ " ခႏၶာ" အေၾကာင္း သိဖို ့လိုအပ္ပါတယ္။
          မိုးကုတ္ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး ေဟာၾကားတဲ့ တရားေတာ္ေတြထဲက ေကာက္ႏႈတ္ၿပီး ေဖၚျပမွာျဖစ္တဲ့အတြက္..
           ခႏၶာ အေၾကာင္း မေဖၚျပခင္ ခႏၶာ နဲ ့ပတ္သက္တဲ့ ဆရာေတာ္ႀကီးရဲ  အဖိုးတန္လွတဲ့ ဩဝါဒကထာ ေတြနဲ ့အရင္ဆံုးပူေဇာ္ပါရေစ။ဆရာေတာ္ႀကီးက...
            ♦"ပဋိစၥသမုပၸါဒ္ "ဆိုတာ စာထဲမွာ ရွိတာမဟုတ္ဘူး ။ မိမိ"ခႏၶာ" ထဲမွာ ရွိတဲ့ တရားပါ...တဲ့။
            ♦နားက တရားနာ ပါ ၊ ဉာဏ္က "ခႏၶာ"လွည့္ပါ ...တဲ့။
             ♦မိမိ "ခႏၶာ "ထဲမွာ ရွိတဲ့ ပဋိစၥသမုပၸါဒ္ ကိုမိမိ ဉာဏ္နဲ႕ ရွင္းေအာင္လုပ္ပါ...တဲ့။
             ♦စာပဋိစၥသမုပၸါဒ္  ကို သိတာသည္ သညာသိ ၊ " ခႏၶာပဋိစၥသမုပၸါဒ္ "သိတာမွ ပညာသိ ....ပါတဲ့။
              ♦သစၥာ သိလွ်င္ "ခႏၶာ" ေရာင္းလႉပါ ၊ သစၥာ မသိလွ်င္ သစၥာ သိေအာင္ အရင္ လုပ္ဦး...တဲ့။
              ♦အလုပ္ၾကည့္ခ်င္ ရင္ "ခႏၶာ" ၾကည့္၊ အလုပ္စဥ္ ၾကည့္ခ်င္ရင္ မွတ္တမ္းၾကည့္ပါ....တဲ့။
              ♦"ခႏၶာ" ကိုယ္ဟာ ေမြးကတည္းက အေသဘက္ကို ေျပးေနတယ္...တဲ့။
              ♦ဘယ္ ေဗဒင္မွ မယုံၾကနဲ႕ ၊ "ခႏၶာ"က သူ႕လမ္း သူ ေျပးေနေတာ့ မေန႕ ကထက္ ယေန႕ ေသဖို႕တစ္ရက္ပိုနီးသြားျပီ ဆိုတာ သာ ယုံလိုက္ပါ....တဲ့။
              ♦"ခႏၶာ" ၏ဝတၱရား က အေသရွာတာ ၊ ဉာဏ္၏ ဝတၱရား က အေသေရွာင္တာ....တဲ့။
               ♦"ခႏၶာ" က အေျပးသြားေနေတာ့ ေသ ကဦး၍ ဉာဏ္ က ေနာက္က်သြားလိမ့္မည္...တဲ့။
               ♦အေျပး မရပ္တဲ့ "ခႏၶာ" ကိုယ္၊ သုႆ     န္ မေရာက္ ခင္ မဂၢင္ အလုပ္ ျမန္ျမန္လုပ္ပါ...တဲ့။
                ♦လူေျပာ - သူေျပာေတြ မယုံနဲ႕ ၊ မိမိ"ခႏၶာ" က ေျပာတာကိုသာ အယုံၾကီး ယုံလိုက္ပါ...တဲ့။
                ♦"ခႏၶာ"ၾကီး ရဲ့ စြမ္းရည္ သတၱိ ပင္ကို သေဘာ က ျဖစ္မႈ - ပ်က္မႈ ပဲ ရွိတယ္..တဲ့။
                ♦ဝိပႆ     နာ ဆိုတာက "ခႏၶာ" မလို ခ်င္ေအာင္ ႐ႈတာပါ...တ့ဲ။
                ♦အလုပ္ တရား ဆိုတာ "ခႏၶာ" အရွိနဲ႕ ဉာဏ္အသိ နဲ႕ ကိုက္ေအာင္ လုပ္တာပါ....တဲ့။
                ♦"ခႏၶာ" နဲ႕ ငါ နဲ႕ မေရာပါနဲ႕...တဲ့။
ဆိုတဲ့..အဲဒီ ဩဝါဒကထာ ေတြဟာ အင္မတန္မွ တန္ဖိုးရွိလွတဲ့ ဆရာေတာ္ႀကီးရဲ႕ အဆံုးအမေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
အထက္ကေျပာသလို...
                 "ဝိပႆ     နာ"ဆိုတာ ႐ႈရတဲ့ တရားပါပဲ။ "ဘယ္ေနရာမွာ ႐ႈရမွာတံုး..ဘယ္ေနရာမွာ ႐ႈရမွာတံုးလို႔ ေမးရင္....
               "ဝိပႆ     နာ"သည္ ခႏၶာအေပၚမွာ ႐ႈပါ "…တဲ့ ။ မိုးကုတ္ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး ေဟာၾကားထားတဲ့ အဆိုအမိန္႔ထဲက ထုတ္ႏႈတ္ေဖၚျပလိုက္တာပါ။
               
            "ဝိပႆ     နာ" ဟာ ခႏၶာေပၚ ႐ႈရံုပဲဆိုေတာ့ "ဝိပႆ     နာ" ႐ႈစရာ ဟာ ဒီခႏၶာ ေပၚမွာရွိတယ္ ဆိုတာကို တစ္ထစ္ခ် မွတ္ထားလိုက္ ပါေတာ့… တဲ့။
            ခႏၶာ ေပၚမွာ ႐ႈရမယ္ဆိုေတာ့ "ခႏၶာ-၅ပါး"ဆိုတာ ၾကားဖူးၾကမွာပါ။
           အဲဒီေတာ့ ေမးစရာရွိပါတယ္....ခႏၶာေပၚမွာ ႐ႈတယ္ ဆိုေတာ့...
         "ခႏၶာ ငါးပါး" ရွိတယ္ အဲဒီငါးပါး မွာ ဘယ္အေပၚမွာ ႐ႈရမွာလဲ ဆိုတဲ့ ေမးခြန္းဟာလည္း ေမးထိုက္တဲ့ သေဘာ သက္ေရာက္ပါတယ္ ...။
         "ခႏၶာ" ကိုေလးပံု ပံုပါ..တဲ့။
         တကယ္ေတာ့ ဒီ ေလးပံု ဆိုတာက...
"သတိပ႒ာန္ေလးပါး" ေလးပံု ပံုထားတယ္လို႔ ေျဖတာပါ။
         ကာယာႏုပႆ     နာ သတိပ႒ာန္၊
        ေဝဒနာႏုပႆ     နာ သတိပ႒ာန္၊
         စိတၱာႏုပႆ     နာ သတိပ႒ာန္၊
         ဓမၼာႏုပႆ     နာ သတိပ႒ာန္၊
အဲဒီလို ...ခႏၶာ မွာ ေလးပံု ပံုလိုက္ၿပီးေတာ့...
             တစ္ပံု ကို ႐ႈရမွာပါ..တဲ့။
တစ္ပံု ကို ႐ႈေတာ့ ဘာျဖစ္မတံုးဆိုေတာ့ ...
    "ဧကာယေနာ အယံ ဘိကၡေဝ မေဂၢါ"..တဲ့၊ ျမတ္စြာဘုရားက ပဲ ဆက္ေဟာထားပါတယ္။
          "ဘိကၡေဝ ရဟန္းတို႔..
အယံမေဂၢါ ဤ ဝိပႆ     နာ ႐ႈတယ္ဆိုတဲ့ မဂၢင္တရားသည္ ဧကာယေနာ တစ္ပံုတည္း ႐ႈတာ နဲ႔ တစ္ေၾကာင္းတည္း ေသာ နိဗၺာန္ေရာက္၏ "… တဲ့။
         ဒါေၾကာင့္ ဝိပႆ     နာဆိုတာ ခႏၶာ ႐ႈရမယ္။ ခႏၶာရႈတဲ့အခါ..သတိပ႒ာန္ ေလးပါးက တစ္ခုခု နဲ ့ရႈပါလို ့ဆိုလိုတာျဖစ္ပါတယ္။
        ခႏၶာ ( ၅ )ပါး ရွိပါတယ္။
၁။"ရူပကၡႏၶာ
                ♦ ေဖါက္ျပန္ပ်က္စီးတတ္တဲ့ သေဘာကုိ "ရူပကၡႏၶာ" လို ့ေခၚပါတယ္။ ေျခအစ ေခါင္းအဆုံး ခႏၶာကု္ိယ္ႀကီးဟာ "ရူပကၡႏၶာ"မဟုတ္ပါ။

၂။"ေဝဒနကၡႏၶာ"
               ♦ခံစားတတ္ေသာသေဘာကုိ" ေဝဒနကၡႏၶာ" လို ့ေခၚပါတယ္။

၃။"သညကၡႏၶာ"
               ♦မွတ္သားတတ္ေသာသေဘာကုိ "သညကၡႏၶာ"ဟုေခၚပါတယ္။ (သင္ညက္ခန္ဒါ ဟု အသံထြက္ပါသည္။)

၄။"သခၤါရကၡႏၶာ"
                ♦ေစ႔ေဆာ္တိုက္တြန္းတတ္ေသာ သေဘာကုိ"သခၤါရကၡႏၶာ" လို ့ေခၚပါတယ္။

၅။"ဝိညာနကၡႏၶာ"
                ♦အာရုံကုိသိတတ္ေသာသေဘာကုိ "ဝိညာနကၡႏၶာ" လို ့ေခၚပါတယ္။ ( ဝိန္ညာနက္ ခႏၶာ ဟု အသံထြက္ပါသည္ )
              ဒီပရမတၳ ခႏၶာ ၅-ပါးတို႔ဟာ သေဘာတရားသက္ သက္မ်ွသာျဖစ္လို ့အေကာင္အထည္၊ အရည္အဖတ္၊ ျဒပ္အားျဖင္႔ လုံးဝမရွိ ေၾကာင္းနားလည္ထားရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
            ဝိပႆနာ အားထုတ္မဲ့ ပုဂၢိဳလ္ဟာ ပထမဦးစြာ ဒိ႒ိျဖဳတ္ဖို ့အေရးၾကီးပါတယ္။
          မဂ္ဖိုလ္နိဗၺာန္ေရာက္ဖို ့အတြက္ ဝိပႆ     နာအားမထုတ္ဘဲ မရသလို...
        ဝိပႆ     နာအားထုတ္ရန္လည္း ဒိ႒ိနွင့္ ဝိစိကိစာၦ (ယံုမွားသံသယ) ရွင္းဖို ့လိုအပ္ပါေပတယ္။
        ဝိပႆ     နာအားမထုတ္ဘဲ နဲ ့ "ဒါန၊သီလ၊သမထ" လုပ္ရံုေလာက္နဲ ့ ဘယ္လိုမွ "မဂ္ဖိုလ္နိဗၺာန္"မရနိုင္ပါဘူး။
          ဒါေပမဲ့ "ဒါန၊သီလ"လုပ္စရာမလိုဘူး လို ့ ဆိုလိုျခင္းမဟုတ္ပါဘူး။ "ဒါန၊သီလ" သက္သက္ နဲ ့နိဗၺာန္ မေရာက္နိုင္ေၾကာင္းကိုသာ ဆိုလိုတာျဖစ္ပါတယ္။  ဘာျဖစ္လို ့လဲ ဆိုေတာ့ အျမတ္တရားတုိင္းမွာ  အစြန္းနွစ္ဘက္ရွိတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။
          ဥပမာ- "ယံုၾကည္မႈ" မွာ "ယံုလြယ္တဲ့အစြန္း" နဲ ့ "မယံုၾကည္လြန္းနိုင္တဲ့အစြန္း" ဆိုတာရွိပါတယ္။ "ဒါန၊သီလ" မလုပ္ဘဲ၊ လုပ္စရာမလိုဘူး အပိုလုပ္ေတြပါပဲ လို ့ဆိုပါက အစြန္းေရာက္သြားတယ္လို ့ေခၚပါတယ္။ အဲဒီလို အစြန္းေရာက္တဲ့ ပုဂၢိဳလ္ ဟာ အပါယ္ေလးပါး ကိုက်ေရာက္မယ္ ဆိုတာ ေသခ်ာေပါက္ပါ။
          ဗုဒၶ၏ လမ္းစဥ္မွာ အစြန္းနွစ္ပါးလြတ္ေသာ အလယ္အလတ္လမ္းစဥ္ ျဖစ္တယ္ဆိုတာ ကို သတိျပဳဖို ့လိုအပ္ပါတယ္။
ဝိပႆနာ အားမထုတ္ပဲ "မဂ္ဖိုလ္ နိဗၺာန္"မရနိုင္ဘူူး လို ့ဆိုေပမဲ့လည္း...
            ျမတ္စြာဘုရားရွင္ သက္ေတာ္ထင္ရွား ရွိစဥ္က တရားနာေနရင္း နဲ ့" ေသာတာပန္၊ သကဒါဂါမ္" အစရွိတဲ ့ အရိယာေတြ ျဖစ္ၾကတယ္ လို ့ ဆိုပါတယ္။ ဘာျဖစ္လို ့ ျဖစ္ရသလဲ ဆိုေတာ့ ျမတ္စြာဘုရားေဟာၾကားေသာ တရား ကို နာေနရင္း နဲ ့ခႏၶာ ကို ဥာဏ္စိုက္ၿပီး ခႏၶာ ရဲ႕ "အနိစၥ၊ ဒုကၡ၊ အနတၱ"ကို သိျမင္ၿပီးေသာတာပန္၊ သကဒါဂါမ္ အစရွိတဲ ့ အရိယာေတြျဖစ္ကုန္ၾကပါတယ္။
               အဲဒီ လို ခႏၶာ ရဲ ့သေဘာထား အမွန္ကို သိရွိေအာင္ က်င့္ၾကံျခင္းပင္လွ်င္ "ဝိပႆ     နာ" ျဖစ္တယ္လို ့ေခၚပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္မို ့ ဝိပႆနာ မက်င့္ၾကံဘဲ ဘယ္လိုမွ မဂ္ဖိုလ္နိဗၺာန္ မရနိုင္သည္ကို သိရွိရန္အထူးအေရးၾကီးပါသည္။
              ဝိပႆ     နာက်င့္ၾကံမည္ဟု ဆိုရာ၌လည္း "ခႏၶာ"၏ေၾကာင္းက်ိဳးျဖစ္စဥ္ကို သိမွသာလ်င္ "သမၼာဒိ႒ိ"( မွန္ကန္တဲ့အယူ ) ျဖစ္မွာ ျဖစ္သည္။ လူ(ပညတ္ လို ့ေခၚတဲ့ သတၱဝါ(ပညတ္)ကို ေလ့လာၾကည့္မယ္ ဆိုရင္ ၊ တကယ့္ အရွိ(ပရမတ္)မွာ ....
              ရုပ္နာမ္(၂)ပါး၊ ခႏၶာ(၅)ပါး သာ ျဖစ္ပါတယ္။ ခႏၶာ(၅)ပါးမွာ...
      "႐ူပကၡႏၶာ" လို ့ေခၚတဲ့ ရုပ္ခႏၶာ(၁)ပါး နွင့္ နာမ္ခႏၶာ (၄)ပါး ပါဝင္ပါတယ္။
           ပထမဦးစြာ "ရူပကၡႏၶာ" မွာ ငါ၊ ငါ့ဥစၥာ၊ ငါပိုင္၊ ငါဆိုင္ ဆိုတဲ့ "သကၠာယဒိ႒ိ" ကို ရွင္းဖို ့အတြက္ ေလ့လာၾကည့္နုိင္ပါတယ္။
ခႏၶာကိုယ္မွာ ရွိတဲ့  နွလံုး ဟာ  ခႏၶာကိုယ္က ေသြးကို ၫွစ္ထုတ္ေပးတဲ့ အလုပ္ကို လုပ္ပါတယ္။ အဆုတ္ ဟာ ေအာက္ဆီဂ်င္(ေလ)ကို ရႈရွိုက္ ၿပီး ကာဘြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္ ကို ျပန္ထုတ္ပါတယ္။  အဲဒီလို အစိတ္အပိုင္းေတြ သဘာဝအတိုင္း ရွင္ေရး အလုပ္ေတြ လုပ္ကိုင္ေနၾကတဲ့ သေဘာေတြ ကို ဆင္ျခင္နိုင္မွသာ.....
       ငါ့ကိုယ္၊ ငါ့ခႏၶာ လို ့စြဲေနတဲ့ "သကၠာယဒိ႒ိ" စင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီလို အသက္ရွင္ေရး ဖို ့မရပ္မနား လုပ္ကိုင္ေနၾကရျခင္းဟာ တကယ္ေတာ့ ဒုကၡ သာပင္ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ျပဳလုပ္တဲ့ သခၤါရ မွန္သမွ်ဟာ ဒုကၡခ်ည္းပဲျဖစ္ပါတယ္။ဒါေပမဲ့ ေဝဒနာအားျဖင့္ မေပၚတဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ ဥာဏ္ နဲ ့ဆင္ျခင္မွသာသိနိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။
         ၿပီးေတာ့..
ရုပ္ခႏၶာ ကို ေထာက္ပံ့ထားတဲ့...
"ကံ၊ စိတ္၊ ဥတု၊ အာဟာရ" ဆိုတဲ့ အေၾကာင္းတရား(၄)ပါးရွိပါတယ္။
         ကံ အေၾကာင္းတရားေၾကာင့္သာ လွ်င္လည္း ဤရုပ္ခႏၶာၾကီးက ဆက္လက္ရွင္သန္ေနျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ကံကုန္ ပါက ပ်က္စီးမွာပဲျဖစ္ပါတယ္။
          စိတ္ ဟာလည္း ရုပ္ခႏၶာကို ေထာက္ပံ့ေသာ အေၾကာင္းျဖစ္ပါတယ္။ စိတ္အင္အားက် ေနသူမ်ားရဲ ့ရုပ္မွာ အျခားသူမ်ားထက္ ပို၍ အုိမင္းေနသည္ကို ၾကည့္ရင္ သိနိုင္ပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္စိတ္ေၾကာင့္လည္း ရုပ္ပ်က္စီးနိုင္ပါတယ္။
           ဥတု လို ့ေခၚတဲ့ ရာသီဥတုဟာ လည္း ရုပ္ခႏၶာကို ေထာက္ပံ့ေနပါတယ္။ ရာသီဥတုသည္လည္း ရုပ္ကို ဖ်က္ဆီးနိုင္ပါေပတယ္။
           ထို႔အတူ..
           အာဟာရ နဲ ့လည္း ရူပကၡႏၶာၾကီးကို ေထာက္ပံ့ထားပါတယ္။ အာဟာရျပတ္ပါက ရုပ္ခႏၶာၾကီးပ်က္စီးမွာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
          အဲဒီအေၾကာင္းတရား(၄)ပါး ညီညြတ္မ်ွတေနမွသာ ရုပ္ခႏၶာၾကီးဆက္လက္ လႈပ္ရွား ရွင္သန္ေနရျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ တစ္ခုခု ပ်က္စီးမယ္၊ တစ္ခုမျပည့္စံုရင္ ရုပ္ခႏၶာ ဆက္လက္ရပ္တည္ဖို ့၊ အသက္ရွင္ဖို ့ဘယ္လိုမွ မျဖစ္နုိင္ပါဘူး။
          ဆက္လက္ၿပီးေတာ့..
           ဒီ ရုပ္ခႏၶာ ကို ဓာတ္ၾကီး(၄)ပါး နဲ ့ဖြဲ.စည္းထားပါတယ္။
(၁) ပထဝီ
              ♦ အခဲသေဘာရွိတဲ့ အစိတ္အပိုင္း(၂၀) မ်ိဳးပါဝင္ပါတယ္။ဥပမာ ( မာေသာသေဘာရွိသည့္ အရုိးမ်ား )

(၂) ေတေဇာ
               ♦အပူအေအးသေဘာ ရွိတဲ့ အစိတ္အပိုင္း (၄) မ်ိဳး ၊ ဥပမာ အေနနဲ ့..
( အခဲ၊ အရည္၊ ေလတို ့ဟာ အပူဓာတ္မ်ားရင္ ျပန္ ့ကားၿပီးေတာ့ အပူဓာတ္နည္းရင္ က်ံဳ ႕ဝင္တဲ ့သေဘာရွိတဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ တသမတ္တည္းရွိတဲ့ ရုပ္ခႏၶာ ရဲ ့အပူဓာတ္က ထိန္းညွိေပးပါတယ္။ ေသဆံုးေနတဲ့ ခႏၶာမွာ ေအးစက္ေနတာကို ၾကည့္ၿပီး ရုပ္ခႏၶာမွာ အပူဓာတ္ ရွိ မရွိ သိနို္င္ပါတယ္ )

(၃) အာေပါ
                ♦စီးဆင္းမႈသေဘာ အရည္သေဘာရွိတဲ့ အစိတ္အပိုင္း (၁၂)မ်ိဳး၊ ဥပမာ(ေသြး၊ ေခြ်း၊ ဆီး၊ မ်က္ရည္၊ နွာရည္ အစရွိသည့္)

(၄) ဝါေယာ
                ♦ေလသေဘာရွိတဲ့ အစိတ္အပိုင္း(၆) မ်ိဳး ၊ ဥပမာ (ရင္ေခါင္းအတြင္းရွိ ေလ၊ ဝမ္းေခါင္းအတြင္းရွိ ေလ၊ အူ အတြင္းရွိေလ) စတဲ့ အစိတ္အပိုင္း(ေကာ႒ာသ) (၄၂)မ်ိဳးပါဝင္ပါတယ္။ (၄၂)မ်ိဳးခြဲထားေသာ္လည္း အားလံုးကိုျခံဳၾကည့္မယ္ ဆို ရင္ ဓာတ္ၾကီးေလးပါးသာရွိေၾကာင္း သိရွိရန္ျဖစ္ပါတယ္။ ဓာတ္ၾကီးေလးပါး အခ်ိဳးညီညီ လုပ္ကိုင္ေနေသာေၾကာင့္သာ လႈပ္လႈပ္ရွားရွား အသက္ရွင္ ရွင္သန္ေနျခင္းျဖစ္ပါတယ္။
          ဒါ့အျပင္ အထူးသိဖို ့လိုအပ္တာက လူ ရဲ႕ ရုပ္ခႏၶာကိုသာ ဓာတ္ၾကီးေလးပါး နဲ ့ဖြဲ ့စည္းထားတာမဟုတ္ပါဘူး။ သတၱဝါတို႔ရဲ႕ ရုပ္ခႏၶာ ကို အခဲ၊ အရည္၊ ေလ၊ အပူ(စြမ္းအင္) တို ့နဲ ့သာ ဖြဲ ့စည္းထားသည္သာမက အျခား ျပင္ပမွာ ရွိတဲ့ သစ္ပင္အပါအဝင္ ၾသကာသ ေလာကၾကီး တစ္ခုလံုးေတြမွာလည္း အခဲ၊ အရည္၊ ေလ၊ အပူ(စြမ္းအင္) ေတြသာပါဝင္ ပါဝင္ပါတယ္။
            ျမတ္စြာဘုရားရွင္က လြန္ခဲ့ေသာနွစ္ေပါင္း ၂၅၀၀ ေက်ာ္က ေဟာခဲ့တဲ့ ရုပ္နာမ္တရားတုိ ့ဟာ စကၠန္ ့မလပ္ ျဖစ္ပ်က္ေနတယ္၊ မျမဲဘူး လို ့ဆိုတာကို ခု မ်က္ေမွာက္ သိပၸံ ေဆးပညာက အခုမွသာ သိရွိပါေပတယ္။
            ျမတ္စြာဘုရား ေဟာၾကားထားေသာ တရားကေတာ့.....
         ရုပ္နာမ္ ႏွစ္ပါးဟာ မ်က္စိတစ္မွိတ္၊ လွ်က္တစ္ျပက္၊ လက္တစ္ဖ်စ္ မွာ....
          "ရုပ္ကုေဋငါးေထာင္၊ နာမ္ကုေဋတစ္သိန္း ျဖစ္ပ်က္ေနသည္" ဟု ေဟာၾကားပါသည္။
         ႐ုပ္ခႏၶာတစ္ခုလံုးကို အေျခခံျဖစ္တဲ့ ကလာပ္စည္းမ်ား နဲ ့ဖြဲ ့စည္းထားပါတယ္...တဲ့။ ကလာပ္စည္း ေတြ ဟာ အလြန္ေသးငယ္ေသာ ဝတၳဳမ်ားျဖစ္ၾကပါတယ္။အဲဒီ ကလာပ္စည္းေတြ ကို အနုၾကည့္မွန္ဘီလူးျဖင့္ ၾကည့္မွသာ ျမင္နိုင္ပါေပတယ္။ ရုပ္ခႏၶာတစ္ခုလံုးတြင္ ကလာပ္စည္းေပါင္း ကုေဋတစ္သိန္းေက်ာ္ရွိတယ္ လို ့ ဒီကေန ့ေဆးပညာေတြ က အခုမွသာဆိုတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီ ကလာပ္စည္းေတြဟာ တစ္စကၠန္ ့မွာ ငါးကုေဋေသ(ပ်က္) ေနၾကျပီး ငါးကုေဋအသစ္ျဖစ္ေနေၾကာင္း ေဆးပညာက ခုမွ ရွာေဖြေတြ ့ရွိခဲ့ပါတယ္။
          ေမြးခါစ အရြယ္ မွ အရြယ္ေရာက္တဲ့အထိ ျဖစ္ႏႈန္းမ်ားၿပီး ပ်က္ႏႈန္းေနွးပါတယ္။ လူလတ္ပိုင္း အ႐ြယ္မွာေတာ့ ျဖစ္ႏႈန္း နဲ ့ပ်က္ႏႈန္းဟာ ညီမွ်ေနၿပီး လူၾကီးပိုင္းေရာက္လာတဲ့အခါမွာ ျဖစ္ႏႈန္းနည္းသြားၿပီးေတာ့ ပ်က္ႏႈန္းမ်ားလာတဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ ဇရာ လို ့ေခၚတဲ့ အိုမင္းျခင္းလကၡဏာ ေပၚလြင္လာရျခင္းျဖစ္ပါတယ္။    
              တစ္သံသရာလံုး အဝိဇၨာဖံုးအုပ္ေနခဲ့တဲ ့အတြက္ေၾကာင့္ အမွန္ကို အမွန္အတိုင္း အရွိကို အရွိအတိုင္းမသိခဲ့ၾကျခင္းသာ ျဖစ္ပါေပတယ္။ခုလို ျမတ္စြာဘုရားေဟာၾကားမွသာ အရွိအတိုင္း အမွန္အတိုင္းသိရွိၾကရပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ပုထုဇဥ္ လူသားတို ့ဟာ မယံုၾကည္ျခင္း၊ အစြန္း၌ ေနခဲ့ၾကတဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ ဘုရားေဟာျပီး နွစ္ေပါင္း ၂၅၀၀ ေက်ာ္ၾကာမွသာ ေဆးပညာျဖင့္ သေဘာအမွန္ကို သိရွိယံုရွိပါေသးတယ္။ သိပၸံပညာကလည္း အခုမွ အနႏၱစၾကၤဝဠာရွိတာကို လက္ခံယံုရွိပါေသးတယ္။ နွစ္ေပါင္း ၂၅၀၀ ေက်ာ္ကာလမွာ နွေမ်ာစရာေကာင္းလွေပသည္။
ဒါ့ေၾကာင့္ ယံုၾကည္မႈမွာ ယံုၾကည္လြန္းေသာအစြန္းနွင့္ မယံုၾကည္လြန္းနုိင္ေသာ အစြန္းတို ့ရွိၾကတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ဘယ္ အစြန္းမွာမွ မေကာင္းဘူးဆိုတာ ကို ခ်င့္ခ်ိန္ၿပီး စဥ္းစားသင့္ ပါေပတယ္။
           အဓိကအားျဖင့္...
             အသက္ရွင္ေရးကိစၥ မွာ ရုပ္ခႏၶာ ဟာ အမွန္တကယ္ သူ ့သေဘာသူေဆာင္ၿပီး အလုပ္လုပ္ေနတာကို သိရွိမွသာ ငါ့ကိုယ္၊ ငါ့ခႏၶာ လို ့စြဲေနတာျဖစ္တဲ့ ..ငါက "အသက္ရွင္ေရးကိစၥ" မွာ ဘယ္လိုမွ မစြက္ဖက္နိုင္တာ ကို သေဘာေပါက္ကာ သိရွိွနိုင္ပါလိမ့္မယ္။ ဒါမွသာ ငါပိုင္၊ ငါဆိုင္၊ ငါ့ကိုယ္ ဟုစြဲေနတဲ့ "သကၠာယဒိ႒ိ " ကင္းစင္နိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။
           ၿပီးေတာ့ ရုပ္ခႏၶာ မွာရွိတဲ့ ကလာပ္စည္း ေတြ ဟာ တစ္စကၠန္ ့မွာ ငါးကုေဋ ပ်က္စီးေနေၾကာင္းသိရွိရတဲ့ အခါ ရုပ္နာမ္ခႏၶာကို ခိုင္တယ္၊ ျမဲတယ္ လို ့ ထင္ေနတဲ့ "သႆ     တဒိ႒ိ " လည္း ကင္းစင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္တဖန္ ရုပ္ခႏၶာ ရဲ႕ ကလာပ္စည္းေတြ ဟာ တစ္စကၠန္ ့မွာ ငါးကုေဋ ပ်က္စီးေနၿပီး ငါးကုေဋအသစ္ျပန္ျဖစ္ေနတယ္ လို ့သိရွိရတဲ့အခါ ဒီရုပ္နာမ္ခႏၶာ ဟာ ေသျပီးရင္ျပတ္သြားတာပဲ ေနာက္ထပ္ ဘာမွဆက္မလာေတာ့ဘူးလို ့အယူရွိတဲ့ "ဥေစၦဒဒိ႒ိ " ဆိုတာ ကင္းစင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။
           အဲဒီလို "မိစာၦဒိ႒ိ" ေတြ ကင္းစင္ ေနတယ္ ဆိုရင္ "သမၼာဒိ႒ိ" ျဖစ္ေနပါေတာ့မယ္။ ဝိပႆနာ ဟာ ခႏၶာရွိတဲ့ တကယ့္အရွိတရား(ပရမတ္) တရားေတြ အေပၚမွာ အနိစၥ၊ ဒုကၡ၊ အနတၱ လကၡဏာေရးသံုးပါးတင္ၿပီး ဥာဏ္ နဲ ့ၾကည့္႐ႈ ရေသာတရားျဖစ္ပါတယ္။ ဓမၼမိတ္ေဆြမ်ား အေနနဲ ့ဒိ႒ိကင္းစင္ၿပီး အမွန္ျမင္ကာ တရားဘာဝနာ ပြားမ်ားနိုင္ၾကဖို ့ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။

               ရုပ္ခႏၶာတိုင္းမွာ ေဖာက္ျပန္ေနတဲ့ ဓာတ္ၾကီးေလးပါးသေဘာသာ ပါရွိတာကို သိရွိျပီးေနာက္ နာမ္ခႏၶာ မွာ ပါရွိတဲ့ သေဘာတရားမ်ားကို ေလ့လာရန္လဲ လိုအပ္ပါေသးတယ္။
             က်န္တဲ့ နာမ္ခႏၶာေလးပါးဟာ လည္း သူ ့သေဘာသူေဆာင္ၿပီး ဆက္စပ္ ကာ အလုပ္လုပ္ေနၾကပါတယ္။
            ဥပမာ-
           ပန္းသီးကို ျမင္တယ္ လို ့ဆိုတဲ့ ေနရာမွာ အဲဒီလို ျမင္ဖို ့"သခၤါရကၡႏၶာ" ေစ့ေဆာ္တိုက္တြန္းလိုက္တဲ့ သေဘာက စူးစိုက္မႈယူၿပီးျပဳျပင္လိုက္ပါတယ္။
အဲဒီအခါ မွာ..
         ပန္းသီး(ရုပ္) ကို မ်က္စိအၾကည္(ရုပ္) နဲ ့တိုက္မိရာမွာ ျမင္သိစိတ္ ( ဝိညာဏကၡႏၶာ) အာရံုကို သိတတ္တဲ့ ေပၚသည့္ သေဘာသာရွိေသးသည္။ ( အဆင္း"အာရံု" နဲ ့ မ်က္စိအၾကည္( ဒြါရ )တို ့ရဲ ့ေပါင္းစပ္မႈေၾကာင့္ ျမင္စိတ္( စိတ္ဝိညာဏ္ ) ေပၚေပါက္လာရပါတယ္ ) အာရံု နဲ ့ဒြါရ ရုပ္နွစ္ပါး အေၾကာင္းတိုက္ဆုိင္မႈေၾကာင့္ နာမ္တရား၊ နာမ္ခႏၶာမ်ား ျဖစ္ေပၚလာရပါတယ္။ အဲဒါကို မွတ္သားတတ္တဲ့ သေဘာ "သညာကၡႏၶာ" က ပန္းသီး လို ့သာ သတ္မွတ္ေပးပါတယ္။အဲဒါကိုမွ ခံစားတတ္သည့္သေဘာျဖစ္တဲ့ " ေဝဒနကၡႏၶာ" က "သုခေဝဒနာ" လို ့သတ္မွတ္ေပးပါတယ္။ ျမင္သိစိတ္ျဖစ္ဖို ့အတြက္ အလင္းေရာင္၊ အဆင္းအာရံု၊ မ်က္စိအၾကည္ရုပ္ နဲ ့စိတ္ ရဲ ့ စူးစိုက္မႈ ဆိုတဲ့အေၾကာင္းေလးမ်ိဳးရွိရမွာျဖစ္ပါတယ္။
          ျမတ္စြာဘုရားဟာ မ်က္စိတစ္မွိတ္မွာ စိတ္ေပါင္း ကုေဋတစ္သိန္း ျဖစ္ပ်က္ေနတယ္ လို ့ ေဟာၾကားခဲ့ပါတယ္။ စိတ္ဆိုတာတစ္ၾကိမ္မွာ တစ္စိတ္သာျဖစ္ပါတယ္။ တစ္ၾကိမ္ထဲတြင္ စိတ္ နွစ္စိတ္မျဖစ္ပါဘူး။ ဒါ့ေၾကာင့္ ဒုတိယစိတ္ျဖစ္ေပၚဖို ့အတြက္ ပထမစိတ္သည္ ခ်ဳပ္( ပ်က္)ေပးရပါသည္။ စိတ္( ဝိညာဏကၡႏၶာ )ဟာ ေစတသိတ္ ( ေဝဒနကၡႏၶာ၊ သညာကၡႏၶာ၊ သခၤါရကၡႏၶာ ) နဲ ့အတူတြဲၿပီး ျဖစ္ေပၚပါတယ္။
          ဝိညာဏ္၊ နာမ္ရုပ္၊ သဠာယတန၊ ဖႆ၊ ေဝဒနာ နွင့္ ခႏၶာငါးပါးဟာ သေဘာအတူတူပင္ျဖစ္ပါတယ္။
အသံနွင့္ နားအၾကည္ တုိ ့ေၾကာင့္ ၾကားသိစိတ္ျဖစ္ေပၚလာပါတယ္။ ( နွာေခါင္းအၾကည္ နဲ ့အနံ ့တို ့ေၾကာင့္ နံသိစိတ္၊ လွ်ာအၾကည္ နဲ ့ အရသာေၾကာင့္ စားသိစိတ္၊ ကိုယ္အၾကည္ နဲ ့ ေတြ ့ထိစရာေၾကာင့္ ထိသိစိတ္၊ မေနာအၾကည္ နဲ ့ၾကံေတြးစရာေၾကာင့္ ၾကံေတြးစိတ္ ….. ဒြါရ ေျခာက္ေပါက္တြင္ တစ္လွည့္စီျဖစ္ေပၚေနပါတယ္။တျပိဳင္တည္း စိတ္နွစ္စိတ္မျဖစ္ပါဘူး ) အဲဒါကိုမွ ဆက္ၿပီး သညာနွင့္ ေဝဒနာက ဆက္လက္၍ ပံုေဖာ္ေပးပါတယ္။
          တကယ္ေတာ့..
        ဒီ သေဘာေတြဟာ  အလြန္လ်င္ျမန္စြာ ျဖစ္ေပၚေနၾကတဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ ပံုမွန္အားျဖင့္ သိရွိရန္ခဲယဥ္းလွပါေပတယ္။ ျမတ္စြာဘုရားေဟာၾကားခဲ့လို ့သာ သိရွိၾကရျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။
          "တစ္၊ ႏွစ္၊ သံုး " ဆိုတဲ့ အသံကို ၾကားတဲ့ အခါ..
          "တစ္ " ဆိုတဲ့ အသံၾကားတဲ့အခါ "တစ္ " ဆိုတဲ့ အသံဟာ မရွိေတာ့တာ ကို သတိျပဳဖို ့လိုအပ္ပါတယ္။ အဲဒီလိုပါပဲ "သံုး " ဆိုတဲ့ အသံကိုၾကားတဲ့ အခါ "တစ္ "နဲ ့ "တစ္" ဟာ မရွိေတာ့ပါဘူး။ "တစ္ "လို ့ၾကားေသာစိတ္ေလးဟာ ခ်ဳပ္ပ်က္ၿပီး "တစ္ " ဆိုတဲ့ အသံကိုၾကားဖို ့ ေနာက္ထပ္ စိတ္တစ္ခု ထပ္ျဖစ္လာပါတယ္။ ဒါကို ဆင္ျခင္ၾကည့္ျခင္း နဲ ့ ၾကားသိစိတ္( ဝိညာဏ္)ေလးေတြဟာ ျဖစ္လိုက္ ပ်က္လိုက္ျဖစ္ေနတာ ကို သိရွိနိုင္ပါေပတယ္။ ဒီသေဘာကို "သညာ" က ဒါ ဘယ္သူရဲ႕အသံ ေပါ့ ၊ အသံ သာယာရင္ သုခ၊ အသံ မေကာင္းဘူးဆိုရင္ ဒုကၡ စတဲ့ ေဝဒနာက ဆက္လက္ပံုေဖာ္ေပးပါတယ္။ ၾကားသိစိတ္ေၾကာင့္ ၾကားတဲ့ အသံကို သညာ က ဆဲဆို တဲ့ အသံပဲ လို ့ပံုေဖာ္တဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ ေဝဒနာအားျဖင့္ ဒုကၡေဝဒနာခံစားရပါတယ္။ အဲဒီလို သေဘာကိုမသိတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ငါ လို ့ထင္ၿပီး  ငါ့ကိုဆဲတာပဲ လို ့ ေဒါသထြက္လာပါတယ္။ ဆဲသည္ လို ့"သညာ" က ပံုေဖာ္တဲ့ အသံဟာ အခုအခ်ိန္မွာ မရွိေတာ့ပါဘူး။ဘာလို ့လဲဆိုေတာ့ ေနာက္စိတ္တစ္ခု ေပၚလာတဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အစြဲလမ္းဆိုတဲ့ ဥပါဒါန္ေၾကာင့္ အဲဒီ အသံကိုျပန္ျပန္ပံုေဖၚၿပီး ေဒါသပိုပိုထြက္လာပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခါ  အဲဒီလူ နဲ ့ျပန္ေတြ ့ရင္ "သညာ" က ဒီလူငါ့ကိုဆဲထားတာပဲ လို ့ထပ္မံ ၿပီး ျဖစ္ေပၚလာပါတယ္။ ဥပါဒါန္ေၾကာင့္ ဥပါဒ္ ျဖစ္တယ္ ဆိုတဲ့ စကားလည္းရွိပါတယ္။ ေဒါသျဖစ္ေအာင္ မိမိဘာသာလုပ္တာကို သတိျပဳသင့္ပါတယ္။ ( ငယ္စဥ္ကတည္းက သင္ၾကား၊ ေလ့လာ၊ ခံစားခဲ့တဲ့  နာမ္ခႏၶာေလးမ်ိဳးတို ့ဟာ သင္ၾကားေလ့လာျပီးတဲ့ အခါ ေပ်ာက္မသြားဘဲ စြဲၿပီး က်န္ရစ္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီလို သင္ၾကားေလ့က်င့္ခဲ့တဲ့ စိတ္အဖြဲ ့အစည္းရဲ႕ သိမႈ၊ ခံစားမႈ၊ မွတ္သားမႈ၊ အားထုတ္မႈ၊ ရုပ္အဖြဲ ့အစည္းကြ်မ္းက်င္ တတ္ေျမာက္မႈအစြဲေတြဟာ အခုလက္ရွိဘဝခရီးမွာ ေတာက္ေရွာက္ အျမဲစြဲၿပီး ကပ္ပါလာတဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ "ဥပါဒါနကၡႏၶာငါးပါး"လို ့ ေခၚပါတယ္။
လူေတြမွာ တဏွာတို႔ ဒိ႒ိအျမင္နဲ႔ စြဲလမ္းတဲ့ ဒိ႒ိအျမင္ေတြ နဲ႔ စြဲလမ္းေနတဲ့ ဥပါဒါနကၡႏၶာ ငါးမ်ိဳး ဆိုတာကေတာ့...
ရုပ္၊ ေ၀ဒနာ၊ သညာ၊ သခါၤရ၊ ၀ိဥာဏ္ ဆိုတဲ့ ဒီခႏၶာငါးပါးအေပၚမွာ စြဲလမ္းတဲ့ ၊တဏွာအျမင္ေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
                အခ်ိန္ၾကာလာတာ နဲ ့အမ်ွ အဲဒီ ဥပါဒါနကၡႏၶာ ဟာ ပိုပိုၿပီး အားၾကီးလာပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ မို ့ခႏၶာ ရဲ ့သေဘာကိုသိရွိပါမွ တရားက်င့္ၾကံတဲ့ အခါမွာ ခႏၶာကိုဥာဏ္ေရာက္ သေဘာေပါက္မည္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ တရားသေဘာေတြ နဲ ့ဆင္ျခင္ၾကည့္တတ္ပါမွလည္း ေလာဘ၊ ေမာဟ၊ ေဒါသ တရားေတြဟာ ေလ်ာ့ပါးလာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ရဟႏၱာ မျဖစ္ေသးတဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ လံုးဝေတာ့မကင္းစင္နိုင္ေသးပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ ေလာဘ၊ ေဒါသ၊ ေမာဟတရားေတြဟာ ေလ်ာ့ပါးရင္ ေလ်ာ့ပါးသေလာက္...နိဗၺာန္ကို အသာထားပါဦး အခုလက္ရွိလတ္တေလာ မွာ ကို စိတ္လက္ၾကည္လင္ေနတာကို သိရွိႏိုင္ပါတယ္။
ၾကားသိစိတ္( ဝိညာဏ္)​ေလးေတြ ျဖစ္လိုက္ ပ်က္လိုက္ျဖစ္ေနတာကို သိပါမွ "ရုပ္" သာေသ ၿပီး "နာမ္"မေသဘူး လို ့ယူဆေနတဲ့ သေဘာေတြလည္း ေပ်ာက္သြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
       
              ပဲ့တင္သံ ေၾကာင့္ ျပန္လာတဲ့ အသံဟာ မူလအသံမဟုတ္ေပမဲ့လည္း၊ အဲဒီ အသံဟာ မူလအသံ နဲ ့ကင္းလို ့မရပါဘူး။၊ မူလအသံမရွိဘဲ ပဲ့တင္သံမျဖစ္ေပၚနိုင္ပါဘူး။ မူလအသံေၾကာင့္သာ ပဲ့တင္သံျဖစ္ေပၚလာရသည္ကို သိရွိနိုင္ပါတယ္။
        ဒီသေဘာတရားကို နားလည္ရင္ သႆ     တဒိ႒ိ ကင္းစင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ အေၾကာင္းမျပတ္လို ့အက်ိဳးခႏၶာေတြ ဆက္လက္ျဖစ္ေပၚေနတာကို သိရွိတဲ့အခါ "ဥေစၦဒဒိ႒ိ " လည္း ကင္းစင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ ၿပီးေတာ့..;နာမ္ခႏၶာေလးပါးဟာ သူ႔သေဘာသူေဆာင္ၿပီး အလုပ္လုပ္ေနၾကတာ ကို သိရွိရေသာအခါ အသက္၊ ဝိညာဥ္၊ လိပ္ျပာ၊ အတၱေကာင္ ဆိုၿပီး ေခၚေဝၚသမုတ္ခ်က္ေတြ မပါဝင္သည္ကို သိရွိရပါတယ္။ အာရံုနွင့္ဒြါရ ေပါင္းစပ္မႈ ေၾကာင့္ စိတ္ဝိညာဏ္ေလးေတြ ျဖစ္ေပၚလာရတဲ့ သေဘာမွာ ငါ၊ သူတစ္ပါး၊ ေယာက်္ား၊ မိန္းမ၊ ပုဂၢိဳလ္၊ သတၱဝါ မပါတာကိုသိရွိရပါေပတယ္။ အဲဒီလို ငါသေဘာမပါတာ ကို သိရွိတဲ့အခါ သကၠာယဒိ႒ိ ကင္းစင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ နာမ္ခႏၶာ ရဲ႕သေဘာတရားေတြကို အမွန္အတိုင္းသိရွိတဲ့အခါ ဒိ႒ိကင္းကြာၿပီး သမၼာဒိ႒ိျဖစ္ကာ အပါယ္ေလးပါးမွ ကင္းေဝးနုိင္မွာျဖစ္ပါတယ္။
           ရုပ္နာမ္တရားတုိ ့ဟာ စကၠန္႔မလပ္ ျဖစ္ပ်က္ေနတာကိုသိရွိပါမွ အေၾကာင္းအက်ိဳးဆက္စပ္ ျဖစ္ေပၚေနတဲ့ သေဘာကို သိရွိမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
           အဝိဇၨာေၾကာင့္ သခၤါရျဖစ္၊
           သခၤါရေၾကာင့္ ဝိညာဏ္ျဖစ္ စတဲ့..
အေၾကာင္းေၾကာင့္ အက်ိဳး ကို သိရွိတဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ ခႏၶာငါးပါးကို ဘယ္တန္ခိုးရွင္ ၊ဖန္ဆင္းရွင္ မွ ဖန္ဆင္းျခင္းမဟုတ္ေၾကာင္း သိရွိေသာအခါ ဝိစိကိစာၦ (ယံုမွားသံသယ) မ်ား ကင္းစင္မွာျဖစ္ပါတယ္။
          အဲဒီလို  ရုပ္နာမ္ တို ့ရဲ႕ မျမဲတဲ့ျဖစ္ပ်က္တရား ေတြကို သိရွိၾကရတဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ ငါ၊ ငါ့ဥစၥာ စတဲ့ အစြဲေတြ ကင္းစင္ကာ မာန္မာနတရားေတြလည္း ေလ်ာ့ပါးနိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။
           အက်ဥ္းခ်ဳပ္ရရင္ေတာ့..
           ဓမၼမိတ္ေဆြတို ့က ခႏၶာငါးပါးၾကီးကို အလိုလိုက္ၿပီး သူ ့အၾကိဳက္ လိုက္လုပ္ေပးေနေပမဲ့လည္း ဒီခႏၶာငါးပါးၾကီးကေတာ့ စကၠန္႔မလပ္ ယိုယြင္းပ်က္စီးကာ အိုမင္းလာတယ္ဆိုတဲ့ ဇရာ ဆီကို ဦးတည္ေနတာကို ၊ ေသျခင္းဆိုတဲ့ မရဏ ဆီကို ဦးတည္ေနတာ ကို သံေဝဂပြားမ်ားၿပီး တရားသေဘာေတြ နဲ ့နွလံုးသြင္းနုိင္ၾကဖို ့အေရးႀကီးလွပါတယ္။
            "အစားေလးလဲစား ၊ အစာေၾကေဆးေလးလဲ ေဆာင္ထားအံုး" ဆိုသလို ေပါ့။ဓမၼမိတ္ေဆြတို ့လုပ္စရာရွိတာေတြကိုလည္းလုပ္ ၊ တရားကိုလည္းမေမ့ဘဲ နဲ ့က်င့္ၾကံပြားမ်ားၿပီး တရားသေဘာေလးလဲ နွလံုးသြင္းၾကပါလို ့တုိက္တြန္းရင္း ခႏၶာ ဆိုတဲ့ အေၾကာင္းကို ဓမၼဒါနျပဳလိုက္ပါတယ္။
( ခႏၶာ-၅ပါးတစ္ဦး )
•••••••••••••••••••••••••••••
လက္ကိုင္ဖုန္း ျဖင့္ စာစီရျခင္းျဖစ္သည့္အတြက္ သတ္ပံုမွားယြင္းမႈမ်ား ေတြ ့ရွိပါက သည္းခံခြင့္လႊတ္ၿပီး ျပင္ဆင္ဖတ္ရႈေပးပါရန္ ေမတၱာရပ္ခံပါသည္။(ခႏၶာ-၅ပါးတစ္ဦး)
( ေက်းဇူးရွင္ မိုးကုတ္ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး ၏ "ကုိယ္နဲ႔ေတာ္တဲ့တရားကို ရွာပါ" တရားေတာ္ နဲ ့ အတူ ( ဆရာၾကီးဦးေ႒းေအာင္ ရဲ ့ ေဆးပညာ၊ သိပၸံပညာ ႏိႈင္းယွဥ္ခ်က္ေတြကို ဗုဒၶ၏ လူ ့သဘာဝဓမၼပညာကို သိပၸံပညာျဖင့္ ခ်ဥ္းကပ္ျခင္း) တို ့မွ ကိုးကားၿပီး ေကာက္ႏႈတ္ေဖၚျပပါသည္ )